Jamalo-Nenetsk

Jamalo-Nenetskij avtonomnyj okrug
(Jamalia)  

Flagg Våpen
Hovudstad	Salekhard
Areal - Totalt - % vatn	Rangering: 5. 750 300 km² Ukjent
Innbyggjartal - totalt - folketettleik	Rangering: 72. ca. 522 900 (2010) ca. 0,70/km²
Føderalt distrikt	Ural
Økonomisk region	Vest-Sibir
Regionsnummer	89
Offisielt språk	Russisk
Guvernør	Dmitriy Nikolaevitsj Kobilkin, Dmitry Artyukhov
Nasjonalsong
Tidssone	UTC +0500

Jamalo-Nenetsk (russisk Ямало-Ненецкий автономный округ) er eit sjølvstyrt distrikt (okrug) i Russland. Det er ein del av Tjumen oblast men er samstundes eit eige føderasjonssubjekt i den russiske føderasjonen. Hovudstaden er Salekhard, arealet er 750 000 km² og innbyggjartalet er 507 000 (2002). Den største byen er Nojabrsk.

Jamalo-Nenetsk ligg heilt nordvest på den sibirske sletta. I nord ligg Nordishavet. Her munnar elva Ob ut i ei nesten 1000 kilometer lang vik eller fjord, Ob-golfen. Området er for det meste lågland, men i vest omfattar det dei nordlegaste utløparane av Uralfjella - det høgste punktet er fjellet Pajer (1499 m.o.h.) Havet er frose store delar av året, og landskapet er for det meste tundra. Berre i sør finst det litt skog. Middeltemperaturen i januar er -25 grader celsius, i januar +7 grader celsius.

I 1962 vart det funne store petroleumsforekomster i Jamalo-Nenetsk. Over 90 % av all naturgass i Russland blir utvunnen her, og også mykje olje. Området er òg eit av dei områda i Russland der det blir drive mest reindrift, hovudsakleg av urfolka. Dessutan førekjem det ein del oppdrett av pelsdyr.

Grunna oljenæringa har Jamalo-Nenetsk hatt stor innvandring frå resten av Russland og utlandet òg. Dermed utgjer urfolket no berre ein liten del av folket. Dei største etniske gruppene er:

• Russarar - 59,7 %
• Ukrainarar - 9,4 %
• Nenetsar - eit samojedisk folkeslag - 5,7 %
• Tatarar - 5,5 %
• Khantiar - 1,8 %
• Aserbajdsjanarar - 1,8 %
• Basjkirar - 1,6 %
• Kviterussarar - 1,2 %
• Komiar - 1,0%

Historie

Området har vore busett av nenetsar iallfall sidan det første tusenåret e.Kr. På 1000-talet kom kjøpmenn frå Novgorod til dette området. Sidan rundt 1500 hevda herskarane i Moskva overherredøme, men først i 1595 vart det første russiske støttepunktet oppretta - festninga Obdorsk (dagens Salekhard). Utover 1700-talet utvikla dette seg til ein handelsplass der russiske handelsfolk bytte til seg pelsverk, fisk, elfenbein av mammut og kvalrosstenner.

Etter den russiske revolusjonen vart sovjetisk styre oppretta i april 1918. Det jamalo-nenetsiske nasjonale distrikt vart oppretta i 1930. I Stalin-tida fanst det fangeleirar som var del av gulag-systemet her, og slavearbeidskraft frå desse leirane bygde mellom anna ei jernbanelinje austover frå Salekhard.

Etter oppløysinga av Sovjetunionen vart området eit av føderasjonssubjekta i den uavhengige russiske føderasjonen.

Bakgrunnsstoff

• Jamalo-Nenetsk sine offisielle heimesider Arkivert 2005-12-23 ved Wayback Machine. på russisk
• Kommersant artikkel på engelsk