Kyanitt

Kyanitt eller cyanitt, tidlegare òg kalla disthen, er eit mineral som finst i regionalmetamorfe bergartar og er ganske utbreitt i Noreg. Det er oftast blått og dannar bladaktige krystall med triklin symmetri. Hardleiken varierer frå 5 langsetter krystallen til 7 på tvers av krystallen. Det er eit aluminiumsilikat Al₂SiO₅. Det finst andre mineral som har den same kjemiske samansetjing (polymorfi), men med heilt ulike eigenskapar: andalusitt og sillimanitt.

Kyanitt
Generelt
Kategori	Nesosilikat
Kjemisk formel	Al2SiO5
Strunz-klassifisering	09.AF.15
Krystallsymmetri	Triklinsk pinakoidal H–M Symbol: 1 Romgruppe: P1
Einingscelle	a = 7,1262(12) Å, b = 7,852(10) Å, c = 5,5724(10) Å α = 89,99(2)°, β = 101,11(2)°, γ = 106,03(1)° Z = 4
Identifikasjon
Farge	blå, kvit, sjeldan grøn, grå, gul, rosa, oransje og svart, kan vere sona
Krystallform	skiveforma; trådaktig; blada
Krystallsystem	Triklinsk
Tvilling	Lamellar på {100}
Kløyv	[100] perfekt [010] uperfekt med 79° vinkel mellom
Brot	Flisete
Fastleik	Sprø
Mohs hardleiksskala	4,5-5 parallell til ein akse 6,5-7 vinkelrett på den aksen.
Glans	glasaktig til perleaktig
Strekfarge	Kvit
Transparens	Gjennomsiktig til gjennomskineleg
Spesifikk vekt	3,53 - 3,65 målt; 3,67 utrekna
Optiske eigenskapar
Optiske eigenskapar	Toaksa (-)
Brytingsindeks	nα = 1,712-1,718 nβ = 1,720-1,725 nγ = 1,727-1,734
Pleokroisme	Trikroisk, fargelaus til lyseblå til blå
2V-vinkel	78°-83°
Kjelder

Fasediagram for Al₂SiO₅. Kyanitt (venstre), andalusitt (nedentil) og sillimanitt (høgre).

Det vert nytta til framstilling av varmebestandig material (tennpluggar) og hovudproduksjonen kjem frå India og USA. Det er førekomstar på Saltfjellet i Nordland som kanskje kan vise seg å vere drivverdige.

Kjelder

• Kyanitt. (11. mars 2012). I Store norske leksikon. Henta 14. februar 2014.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Kyanitt