Elizabeth II av Storbritannia

Elizabeth II (21. april 1926–8. september 2022) var dronning av Storbritannia og Det britiske samveldet frå den 6. februar 1952 til den 8. september 2022.

Elizabeth II
Dronning Elizabeth II, 2015
Periode	6. februar 1952–8. september 2022
Fullt namn	Elizabeth Alexandra Mary Windsor
Titlar	Dronning av Storbritannia Dronning av Antigua og Barbuda Dronning av Australia Dronning av Bahamas Dronning av Barbados Dronning av Belize Dronning av Canada Dronning av Grenada Dronning av Jamaica Dronning av New Zealand Dronning av Papua Ny-Guinea Dronning av Saint Kitts og Nevis Dronning av Saint Lucia Dronning av Saint Vincent og Grenadinene Dronning av Salomonøyene Dronning av Tuvalu
Fødd	21. april 1926 (98 år)
Fødestad	Mayfair i England i Storbritannia
Død	8. september 2022
Dødsstad	Balmoral Castle
Mor	Elizabeth av Storbritannia
Far	Georg VI av Storbritannia
Ektefelle	Philip av Edinburgh
Barn	Kong Charles III av Storbritannia, Anne Mountbatten-Windsor, Andrew, hertug av York, Edward, jarl av Wessex
Hus	Windsor
Far	Georg VI av Storbritannia
Mor	Elizabeth av Storbritannia
Medlem	Royal Society
Føregangar	Georg VI av Storbritannia
Etterfølgjar	Charles III av Storbritannia

Ho blei fødd i Mayfair i London i England som eldste dotter av kong Georg VI (1895–1952) og Elizabeth Bowes-Lyon (1900–2002).

Elizabeth vart regjerande dronning etter at far hennar døydde den 6. februar 1952. Same dagen vart ho utropt til dronning av tronfylgjerådet, men ho var då på statsbesøk i Kenya. Kroninga fann stad eitt år seinare, den 2. juni 1953 i Westminster Abbey.

Elizabeth heldt på tradisjonane i rolla si som dronning. I formelle samanhengar heldt ho strengt på etiketten som til dømes seier at ingen må røra den kongelege personen, noko fleire utanlandske statsoverhovud har blitt kritisert for å gjera av britisk presse. Ho kledde seg konservativt, som regel lett kjenneleg i einsfarga kåper og med store hattar.

Dronninga har halde ein juletale for det britiske samveldet kvart år sidan ho blei dronning, bortsett frå 1969. Ho har aldri gjeve intervju til pressa, og heldt sine private meiningar om politiske saker for seg sjølv. Som dronning har ho opna og sett på mange kulturelle arrangement, men dei private hovudinteressene hennar er fotografi, veddeløpshestar og hundar, særleg rasen Pembroke welsh corgi.

Elizabeth hadde sine siste dagar på Balmoral Castle i Skottland, og døydde fredfullt av alderdom den 8. september 2022. To dagar før ho gjekk bort, utnemnde ho Liz Truss som ny statsminister i Storbritannia.

Tittel

Dronning Elizabeth II var i personalunion statsoverhovud for Det sameinte kongedømet av Storbritannia og Nord-Irland og desse samveldestatane:

Antigua og Barbuda, Australia, Bahamas, Barbados, Belize, Cook-øyane, Grenada, Jamaica, Canada, New Zealand, Papua Ny-Guinea, Salomonøyane, Samoa, St. Kitts og Nevis, Saint Lucia, St. Vincent og Grenadinane, Tuvalu

Den fulle tittelen som dronning av dei sameinte kongedøma var slik: Elizabeth the Second, by the Grace of God, of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and of Her other Realms and Territories Queen, Head of the Commonwealth, Defender of the Faith. (På norsk: Elisabet den andre, med Guds nåde, dronning av Storbritannia og Nord-Irland og hennar andre område. Overhovud for Samveldet, forsvarar av trua.) Som statsoverhovud for kvart enkelt samveldeland har ho ein eigen tittel.

Nemninga til dronninga som den andre har skapa misnøgd i Skottland. Elisabeth I hadde nemleg ikkje herska over dette landet, og skottane meinte det var feil å plutseleg skulle få ei Elizabeth II. Fleire nye postkassar med dei kongelege bokstavane E.R. II blei sprengde i protest, og i dag har skotske postkassar berre ei krone som symbol.

Sjølv om det same problemet gjaldt for dei tidlegare kongane William IV og Edvard VII, var det ingen som sa noko imot deira ordenstal. Elizabeth-opprøret var truleg eit teikn på aukande skotsk nasjonalisme. Postkassesprengingane var dei mest valdelege aksjonane skotske nasjonalistar har utført i nyare tid.

Familie

Elizabeth II var den siste britiske monarken av slekta Sachsen-Coburg-Gotha, som kom til makta då dronning Victoria av fyrstehuset Hannover døydde i 1901. I 1917 vart namnet på den britiske kongefamilien endra til fyrstehuset Windsor (House of Windsor). Ho var gift med prins Philip av Hellas. Han høyrde til fyrstehuset Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg. Det danske og norske kongehuset høyrer til det same fyrstehuset. Sønene av prins Philip er med i det same fyrstehuset som han.

Syster

• Margaret Rose (21. august 1930–9. februar 2002)

Ektemake

• Prins Philip, hertug av Edinburgh (10. juni 1921 –9. april 2021), giftarmål den 20. november 1947

Born

• Charles III av Storbritannia (f. 14. november 1948), gift (29. juli 1981) og skild (28. august 1996) med lady Diana Frances Spencer (1961-1997). Gift 9. april 2005 gift med Camilla Parker Bowles.
• Anne Elizabeth Alice Louise (f. 15. august 1950), Princess Royal, gift (14. november 1973) og skild (28. april 1992) med kaptein Mark Anthony Peter Phillips; gift 12. desember 1992 med kommandør Timothy Laurence
• Andrew Albert Christian Edvard (f. 19. februar 1960), hertug av York, gift (23. juli 1986) og skild (30. mai 1996) med Sarah Margaret Ferguson (f. 1959)
• Edvard Antony Richard Louis (f. 10. mars 1964), jarl av Wessex, gift (19. juni 1999) med Sophie Helen Rhys-Jones (f. 1965)

Heider

Elisabeth vart i 1955 tildelt storkrossen med kjede av St. Olavs Orden.

Ettermæle

I Storbritannia vart ho stort sett hylla, og kritiske røyster var så godt som fråverande. I nokre av dei tidlegare britiske koloniane derimot var det blanda kjensler, fordi det var mange som såg på ho som eit symbol på kolonisering, apartheid og tortur. Til trass for at ho freista å betra høva til koloniane og var for avskaffinga av apartheid.

Bakgrunnsstoff

• www.royal.gov.uk Nettstad

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Elizabeth II av Storbritannia