Ersia-mordvinsk

(Omdirigert frå Erzja)

Ersia-mordvinsk[1] (эрзянь кель) er eit uralsk språk som blir snakka av rundt 500 000 menneske i dei nordlege og nordvestlege delane av republikken Mordovia og naboområda Nizjnij Novgorod oblast, Tsjuvasjia, Penza oblast, Samara oblast, Saratov oblast, Orenburg oblast, Uljanovsk oblast, Tatarstan og Basjkortostan i Russland. Det finst også ein diaspora i fleire av dei tidlegare Sovjetrepublikkane, framfor alt i Armenia, Estland og i Kasakhstan. Ersia-mordvinsk blir skrive med det kyrilliske alfabetet, med dei same bokstavane som dei som er i bruk for russisk. Ersia-mordvinsk er offisielt språk i Mordovia, i lag med moksja-mordvinsk og russisk.

Ersia-mordvinsk
эрзянь кель, erzänj kelj, eŕźań keĺ
Klassifisering Uralsk
 Mordvinsk
Bruk
Tala i Russland, Armenia, Aserbajdsjan, Estland, Kasakhstan, Kirgisistan, Turkmenistan, Ukraina, Usbekistan
Ersia-mordvinsktalande i alt i Russland 440 000

totalt 517 575 (tal frå Ethnologue)

Språkkodar
ISO 639-2 myv
ISO 639-3 myv
Glottolog erzy1239

Språket høyrer til dei mordvinske språka, ei grein av den uralske språkfamilien. Ersia-mordvinsk er nært i slekt med moksja-mordvinsk, men det er skilnader språka i mellom på alle nivå i det grammatiske systemet. Ersia-mordvinsk er delt opp i mange dialektar, det finst også overgangsdialektar til moksja-mordvinsk.

Fonologi endre

Vokalar endre

Fremre Midtre Bakre
Lukka i ɨ u
Halvopen e   o
Open   a  

Konsonantar endre

  Labialar Alveolar Post-
alveolar
Palatalar Velarar
Hard Soft
Nasalar /m/ /n/ /nʲ/     /ŋ/
Plosivar Ustemte /p/ /t/ /tʲ/     /k/
Stemte /b/ /d/ /dʲ/     /ɡ/
Affrikatar Ustemt   /ts/ /tsʲ/ /tʃ/    
Frikativar Ustemt /f/ /s/ /sʲ/ /ʃ/   /x/
Stemt /v/ /z/ /zʲ/ /ʒ/    
Rullelyd   /r/ /rʲ/    
Approksimantar   /l/ /lʲ/   /j/  

Grammatikk endre

Substantiv endre

Tabellen under gjev bøyinga av substantivet moda "jord", i alle kasus, eintal, fleirtal og possessiv. Data er henta frå Zaicz 1998, formattering frå engelsk wikipedia.

Kasus Indefinitt Definitt 1.p. sg. poss. 2.p. sg. poss. 3.p. sg. poss.
singular plural singular plural singular plural singular/plural singular plural
nominativ мода
moda
мода-т
moda-t
мода-сь
moda-ś
мода-tне
moda-ťńe
мода-м
moda-m
мода-н
moda-n
мода-т
moda-t
мода-зo
moda-zo
мода-нзo
moda-nzo
genitiv мода-нь
moda-ń
мода-нть
moda-ńť
мода-тне-нь
moda-ťńe-ń
dativ/allativ мода-нень
moda-ńeń
мода-нтень
moda-ńťeń
мода-тне-нень
moda-ťńe-ńeń
inessiv мода-со
moda-so
мода-сонть
moda-sońť
мода-tне-сэ
moda-ťńe-se
мода-со-н
moda-so-n
мода-со-т
moda-so-t
мода-со-нзo
moda-so-nzo
elativ мода-сто
moda-sto
мода-стонть
moda-stońť
мода-tне-стэ
moda-ťńe-ste
мода-сто-н
moda-sto-n
мода-сто-т
moda-sto-t
мода-сто-нзo
moda-sto-nzo
illativ мода-с
moda-s
мода-нтень
moda-ńťeń
мода-tне-с
moda-ťńe-s
мода-з-oн
moda-z-on
мода-з-oт
moda-z-ot
мода-з-oнзo
moda-z-onzo
prolativ мода-ва
moda-va
мода-ванть
moda-vańť
мода-tне-а
moda-ťńe-va
мода-ва-н
moda-va-n
мода-ва-т
moda-va-t
мода-ва-нзo
moda-va-nzo
ablativ мода-до
moda-do
мода-донть
moda-dońť
мода-tне-дe
moda-ťńe-ďe
мода-до-н
moda-do-n
мода-до-т
moda-do-t
мода-до-нзo
moda-do-nzo
lativ мода-в
moda-v
- - - - -
translativ мода-кс
moda-ks
мода-ксонть
moda-ksońť
мода-tне-кс
moda-ťńe-ks
мода-кс-oн
moda-ks-on
мода-кс-oт
moda-ks-ot
мода-кс-oнзo
moda-ks-onzo
abessiv мода-втомо
moda-vtomo
мода-втомонть
moda-vtomońť
мода-тне-втеме
moda-ťńe-vťeme
мода-втомо-н
moda-vtomo-n
мода-втомо-т
moda-vtomo-t
мода-втомо-нзo
moda-vtomo-nzo
komparativ мода-шка
moda-ška
мода-шканть
moda-škańť
мода-тне-шка
moda-ťńe-ška
мода-шка-н
moda-ška-n
мода-шка-т
moda-ška-t
мода-шка-нзo
moda-ška-nzo

Skriftsystem endre

Det moderne alfabetet for ersia-mordvinsk er det same som det for russisk:

А
/a/
Б
/b/
В
/v/
Г
/ɡ/
Д
/d/
Е
/je/
Ё
/jo/
Ж
/ʒ/
З
/z/
И
/i/
Й
/j/
К
/k/
Л
/l/
М
/m/
Н
/n/
О
/o/
П
/p/
Р
/r/
С
/s/
Т
/t/
У
/u/
Ф
/f/
Х
/x/
Ц
/t͡s/
Ч
/t͡ʃ/
Ш
/ʃ/
Щ
/ʃt͡ʃ/
Ъ
/-/
Ы
/ɨ/
Ь
/◌ʲ/
Э
/e/
Ю
/ju/
Я
/ja/



Kjelder endre

  1. https://www.sprakradet.no/globalassets/vi-og-vart/styreprotokoller/2021/protokoll-fra-styremote-i-sprakradet-24.-februar-2021.pdf, s. 6.


  • Feoktistov, A. P. 1993. Èrzyanskij Jazyk. In V. N. Jartseva (ed.), Jazyki Mira: Ural'skie Jazyki, 190-208. Moskva: Nauka.
  • Mosin, Michail Vasilevič and N. S. Bajuškin. 1983. Ersämordvan oppikirja. (Apuneuvoja suomalais-ugrilaisten kielten opintoja varten, 8.) Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura. ix+188pp. (Audio-Cassette has been transcoded into Audio-CD - please ask library staff).
  • Raun, Alo 1988. The Mordvin Language. In Denis Sinor (ed.), The Uralic languages: description, history and foreign influences, 96-110. Leiden: E.~J.~Brill.
  • Zaicz, Gábor (1998). "Mordva". In Abondolo, Daniel (ed.). The Uralic Languages. London: Routledge. pp. 184–218.

Bakgrunnsstoff endre

  Wikipediaersia-mordvinsk

Bibliografi endre

  • A.I. Bryzhinskiy, O.V. Pashutina, Ye.I. Chernov. Писатели Мордовии Биобиблиографический справочник. Saransk: Mordovskoye Knizhnoye Izdatelystvo, 2001. ISBN 5-7595-1386-9.
  • Vasilij D'omin. Сюконян тенк... Эрзянь писательде ёвтнемат. Saransk, 2005. ISBN 5-7595-1665-5.
  • Ksenija Djordjevic & Jean-Leo Leonard. Parlons Mordve. Paris: L'Harmattan, 2006, ISBN 2-296-00147-5.
  • Hamari, Arja, and Rigina Ajanki, 'Mordvin (Erzya and Moksha)', in Marianne Bakró-Nagy, Johanna Laakso, and Elena Skribnik (eds), The Oxford Guide to the Uralic Languages (Oxford, 2022; online edn, Oxford Academic, 23 June 2022), https://doi.org/10.1093/oso/9780198767664.003.0023, accessed 24 Mar. 2023.
  • D.V. Tsygankin. Память запечатленная в слове: Словарь географических названий республики Мордовия. Saransk, 2005. ISBN 5-7493-0780-8.
  • Эрзянь кель. Морфология. — Саранск, 2000;