Omleiringa av Derry

Omleiringa av Derry
Del av den vilhelminske krigen i Irland
Kanonar på murane til Derry
Dato 18. april – 28. juli 1689 Stad Derry i Irland Resultat Byen redda av skip frå Royal Navy
Partar
Jakobinske styrkar	Vilhelminske styrkar
Kommandantar
Richard Hamilton Jakob II & VII Conrad de Rosen	Henry Baker Adam Murray George Walker
Styrkar
?	?
Tap
?	~8000 døde (hovudsakleg av sjukdom)

Den vilhelminske krigen i Irland

Dromore · Derry · Bantry Bay · Newtownbutler · Boyne · 1. Limerick · Cork og Kinsale · Athlone · Aughrim · 2. Limerick

Omleiringa av Derry fann stad i Irland frå 18. april to 28. juli 1689, under den vilhelminske krigen i Irland. Byen, som var ein vilhelminsk skanse, vart kringsett av jakobittane fram til han vart redda av skip frå Royal Navy. Apprentice Boys of Derry markerer kvart år i august minnet om kringsetjinga.

Bakgrunn

Under «den ærerike revolusjonen» i 1688 vart Jakob II (konge av England, Irland og Skottland), som hadde konvertert til katolisismen, vorte avsett av den protestantiske dottera si Maria og mannen hennar Vilhelm av Oranien. Mesteparten av irane var katolikkar, og Jakob hadde gjeve dei konsesjonar under regjeringstida si. Han hadde utpeikt ein irsk katolikk som lordkanslar av Irland (Richard Talbot), og lete katolikkar få ta del i det irske parlamentet, offentlege embete og armeen. Irske katolikkar håpa òg på at Jakob ville gje dei attende landområda deira, som hadde vorte teke frå dei under den cromwellske erobringa av Irland (1649–53). Jakob såg derfor til Irland for støtte til å vinne attende kongedøma sine.

Richard Talbot, som fungerte som statthaldar for Jakob i Irland, ønskte å sikre seg alle skansane på øya og at desse var lojale til Jakob. Han fokuserte på den nordlege provinsen Ulster, der dette hadde flytta inn mange britiske protestantar.

I november 1688 var Enniskillen og Derry dei to garnisonane i Ulster som ikkje var heilt lojale til Jakob. Den eldre Alexander MacDonnell, 3. jarl Antrim fekk i ordre om å erstatta dei med ein styrke som dei kunne stole på. Han gjekk med på dette, men sløste fleire veker på å leite etter menn som var minst seks fot høge. Ein styrke på kring 1 200 skotske katolikkar, «Redshanks» la så i veg mot byen. Den 7. desember, med armeen like i nærleiken, tok så tretten læregutar bynøklane og låste alle portane.

Den 10. desember flykta kong Jakob frå London. Han vart teken til fange, men klarte å rømme att den 23. desember og kom seg til Frankrike. Syskenbarnet til Jakob, kong Ludvig XIV av Frankrike, gav han støtte i å ta attende trona si. I London, den 13. februar 1689, vart Vilhelm og Maria krona.

Murane i Derry i 2009

Den 12. mars gjekk Jakob i land i Kinsale (på den irske sørkysten) med 6000 franske soldatar. Han tok Dublin og marsjerte nordover med ein arme irske og franske katolikkar.

Omleiringar

Byguvernøren, oberstløytnant Robert Lundy, skreiv den 15. april at «utan raske forsyningar ville denne staden raskt falle i hendene til fienden». Lundy kalla til seg dei mest lojale mennene sine til eit møte og diskuterte om dei skulle overgje seg. Meldingane om møtet spreidde seg og gjorde mange av innbyggjarane rasande. Lundy, i forkleding, og fleire andre kom seg unna same kvelden og segla til Skottland. Forsvaret av byen vart overlate til major Henry Baker, oberst Adam Murray og major George Walker (som òg var anglikansk prest). Slagordet deira var «No Surrender».

Då den jakobinske armeen nærma seg, vart alle bygningane utanfor bymurane sette i brann, slik at fienden ikkje kunne nytte dei til å skjule seg bak.

Den jakobinske armeen nådde fram til Derry den 189. april, og kong Jakob reid fram til Bishop's Gate og bad byen overgje seg. Han vart bryskt avvist, og somme av forsvararane i byen fyrte av skot mot han. Jakob stilte same spørsmålet tre gonger, men vart avvist kvar gong. Dette markerte starten på omleiringa. Byen vart bombardert og etter kvart braut det ut sjukdom i byen. Jakob reiste attende til Dublin og etter let styrkane sine under kommandoen til Richard Hamilton.

Krigsskip frå Royal Navy under admiral Rooke nådde fram til Lough Foyle den 11. juni, men ønskte ikkje å brase gjennom bommen over River Foyle ved Culmore. Den 28. juli, på ordre frå generalmajor Percy Kyrkje, vart tre armerte handelsskip sende mot bommen, som var verna av fregatten HMS «Dartmouth» under kaptein John Leake. «Mountjoy» rende inn i bommen utan at han knekte. I staden vart bommen broten av sjømenn i ein travalje frå fregatten HMS «Swallow», og flåten kunne segle opp elva og frigje byen.

Byen hadde stått imot kringsetjinga i 105 dagar, og om lag 8000 av 30 000 innbyggjarar vart sagt å ha omkomme, hovudsakleg av sjukdom.

Minne

Apprentice Boys of Derry som held årleg den vekelange Maiden City Festival som endar med ein parade kring bymurane til minne om kringsetjinga. Tidlegare vart det ofte vald i samband med desse paradane, men seinare år har det gått stort sett fredeleg for seg.

Songen «Derry's Walls» vart skriven til minne om kringsetjinga.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Siege of Derry» frå Wikipedia på engelsk, den 22. januar 2012.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:

Bakgrunnsstoff

• Apprentice Boys of Derry
• The Maiden City Festival