Svartaks
Svartaks (Trisetum spicatum) er ein fleirårig planteart i grasfamilien.
| Svartaks | |
.jpg) Svartaks | |
| Status | |
Status i Noreg:  Livskraftig
| |
| Systematikk | |
| Rike: | Planteriket Plantae |
| Overrekkje: | Landplantar Embryophytes |
| Rekkje: | Karplantar Tracheophytes |
| Underrekkje: | Frøplantar Spermatophytes |
| Orden: | Grasordenen Poales |
| Familie: | Grasfamilien Poaceae |
| Slekt: | Trisetum |
| Art: | Svartaks T. spicatum |
| Vitskapleg namn | |
| Trisetum spicatum | |
Han blir 10–30 cm høg og veks i tuer. Stråa, blada og bladslirene er dekte av hår. Planten blomstrar i juli–august. Blomane sit i ein topp som er 2–4 cm lang, 1 cm brei, sylindrisk og vanlegvis brunfiolett. Småaksa sit tett, så toppen minner om eit stort aks. Arten veks på fuktig, ofte kalkhaldig grus i fjellet og nordlege strøk. Han finst i snøleie, rasmark, bekkekantar og reinrosehei.[1][2]
Svartaks er sirkumpolart utbreidd i arktiske strøk. Han finst òg i mange fjellkjeder lengre sør, mellom anna Pyreneane, Alpane, Appenninane, Kaukasus, Dei pontiske fjella, Pamir, Tian Shan, Altaj, Himalaya, dei vestlege fjella i Nord-Amerika og Appalachane. Arten finst òg i nokre fjell i tropane og på den sørlege halvkula, som Borneo, Australia, New Zealand, Dei subantarktiske øyane, Hispaniola og Sør-Amerika.[2][3]
.jpg)
Trisetum spicatum i vid tyding varierer mykje morfologisk, og det finst former med både tetraploid og heksaploid kromosomtal. Botanikarane har så langt ikkje blitt samde om korleis artskomplekset bør splittast i eventuelle underarter og artar.[3]
I Noreg er svartaks vanleg i heile fjellkjeda frå Haukelifjell til Nordkapp. I Jotunheimen veks han opptil 2220 moh., i Nord-Noreg går han opptil 700 moh. og i Nord-Sverige er han funnen opp til 1550 moh. Arten er òg vanleg på Svalbard og Jan Mayen.[2][4]
Kjelder
endre- ↑ B. Mossberg og L. Stenberg. Gyldendals store nordiske flora. Gyldendal. s. 861. ISBN 978-82-05-42485-2.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Fjällhavre». Den virtuella floran. Arkivert frå originalen 13. juli 2022. Henta 1. desember 2019.
- ↑ 3,0 3,1 R. Elven m.fl. (red.) The Trisetum spicatum aggregate T. molle, T. spicatum i Annotated Checklist of the Panarctic Flora (PAF): Vascular plants. Besøkt 1. desember 2019.
- ↑ «Svartaks Trisetum spicatum». Artsdatabanken. Arkivert frå originalen 21. februar 2022. Henta 1. desember 2019.
- Denne artikkelen bygger på «Svartaks» frå Wikipedia på bokmål, den 14. juni 2023.
Bakgrunnsstoff
endre- (no) Svartaks hos Artsdatabanken
- (en) Svartaks – oversikt og omtale av artane i WORMS-databasen
- (en) Svartaks i Encyclopedia of Life
- (en) Svartaks i Global Biodiversity Information Facility
- (sv) Svartaks hos Dyntaxa
- (en) Svartaks hos ITIS
- (en) Svartaks hos NCBI
- (en) Svartaks hos Panarctic Flora
- (en) Svartaks hos The International Plant Names Index
- (en) Svartaks hos Tropicos
- (en) Kategori:Trisetum spicatum – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
