Torsken kyrkje
Torsken kyrkje er ei krosskyrkje frå 1784 i Senja kommune på Senja. Kyrkja er i tømmer og har 100 sitjeplassar. I kyrkja finn ein fleire gamle klenodium, mellom anna eit krusifiks som truleg er laga i Lübeck i 1550-åra, og ein av Noregs eldste messehaklar.
| Torsken kyrkje | |||
| kyrkje | |||
 Foto: Bjørn Christian Tørrissen | |||
| Land |  Noreg
| ||
|---|---|---|---|
| Fylke | Troms | ||
| Kommune | Senja | ||
| Kyrkjesamfunn | Den norske kyrkja | ||
| Bispedøme | Nord-Hålogaland | ||
| Prosti | Senja | ||
| Sokn | Torsken | ||
| Fellesråd | Torsken | ||
| Teknikk | Lafteverk | ||
| Material | Tre | ||
| Innvigd | 1784 | ||
| • Endringar | Ombygd 1866, restaurert 1967 | ||
| Takryttar | På mønet i sørvest | ||
| Kor | Rett avslutta | ||
| Kyrkjegard | Nei | ||
| Sitjeplassar | 100 | ||
 Torsken kyrkje 69°20′14″N 17°05′51″E / 69.3373°N 17.0975°E | |||
| Wikimedia Commons: Torsken kirke | |||
Det har truleg stått kyrkje på Torsken sidan første halvdel av 1400-talet, men det er sikre bevis for kyrkje der frå 1589. Utover 1600- og 1700-talet var det tunge økonomiske tider for fiskarane i området, og vedlikehaldet av kyrkja lei som fylgje av dette. I 1770-åra vart det difor vedteke å byggje ei ny kyrkje. Mellom 1781 og 1784 tok ein difor ned den gamle kyrkja og sette henne opp att eit stykke unna. I prosessen vart øydelagde delar bytta ut.
I 1866 vart kyrkja bygd om. Dei gamle, lukka kyrkjebenkane vart bytta ut, og to votivskip og ein døypefont vart selde. Truleg vart kyrkja samstundes måla både innvendig og utvendig. Dette vart forsøkt reversert i 1967, då ein måla kyrkja raud utvendig og henta fram tømmerveggane på innsida. Det vart òg sette opp lukka benkar inne i kyrkja.[1]
Inventar
endreMessehaklar
endreI Torsken kyrkje finn ein ein av dei eldste messehaklane som er bevart i Noreg. Messehakelen er truleg frå rundt 1500 og stammar frå Braunschweig i Tyskland. Han er laga av grønt brokadestoff med fôr av strie. Motivet er klårt førreformatorisk, då det syner den kjende helgengruppa Anna sjølv tredje, altså Jesus, Jomfru Maria og Anna, mora til Maria. Denne gruppa står ved foten av krossen der Jesus heng. Messehakelen er i dårleg stand.
I tillegg har kyrkja ein messehakel i rød plysj som vart gjeven til kyrkja av sokneprest Urdahl i 1762.[2][3]
Madonnafigur
endreMadonnafiguren i kyrkja er ikkje opphaveleg men ein kopi som vart laga P.C. Omtvedt i 1977 etter ein original frå tidleg 1400-tal. Originalen var per 1984 i Oldsaksamlinga ved Universitetet i Oslo og er laga av eik. Madonnafiguren syner Maria med Jesus, der Jesus held ei bok på fanget. Ved føtene til Maria sitt Josef, og ein ser òg ein okse og eit esel.[4]
Krusifiks
endrePå altaret er eit krusifiks frå 1500-talet. Krusifikset er mest truleg lagd i Lübeck. Krusifikset vart funne på kyrkjeloftet av biskop Eivind Berggrav då han var på bispevisitas i 1930-åra. Kor lenge det hadde lege der, er uklårt, men det stod ikkje oppført i ei inventarliste frå 1870. Krusifikset har plass for ein relikvie, og det vart òg funne ein relikvie på krusifikset. Dette var ein beinsplint som låg i ein blå tøypose. Då krusifikset vart funne, mangla det ein arm, men det har seinare vorte restaurert og står no over altaret i kyrkja.[5]
Kjelder
endre- ↑ Borch (1984), s. 4.
- ↑ Berg kommune: Torsken kirke Arkivert 2007-09-29 ved Wayback Machine.. Vitja 12. september 2019.
- ↑ Borch (1984), s. 5.
- ↑ Borch (1984), s. 7.
- ↑ Borch (1984), s. 8.
- Even Borch (1984). Torsken kirke 200 år 1784–1984.
- Denne artikkelen bygger på «Torsken kirke» frå Wikipedia på bokmål, den 12. september 2019.
Bakgrunnsstoff
endre- Solveig V. Thomassen (1996). Torsken kirke. Guds hus på yttersida. Troms fylkeskommune, kulturetaten. ISBN 82-7819-032-1.
- Alf Henry Rasmussen (1993). «Torsken kirke, Gryllefjord». Våre kirker. Norsk kirkeleksikon. Kirkenær: Vanebo forlag. s. 129. ISBN 82-75-27022-7.
- «Torsken kyrkje». Kirkesøk. Den norske kyrkja.
- Berg kommune: Torsken kirke Arkivert 2007-09-29 ved Wayback Machine.
- Arkitekturguide for Nord-Norge og Svalbard
- Torsken kyrkje i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren
- Torsken kirke – kirke ved storhavet Arkivert 2018-05-24 ved Wayback Machine. (Nordnorge.com)
- Senja kyrkjelege fellesråd
- Arthur Brox (1965). Berg og Torsken bygdebok 2: Bygdehistoria. s. 286–297.