Kryolitt
Kryolitt er eit fargelaust til kvitt mineral med liten hardleik. Det krystalliserer monoklint og består av natrium, aluminium og fluor, Na3AlF6. Den einaste større førekomsten er ved Ivittuut (Ivigtut) i Kitaa på Vest-Grønland, der kryolitt, sideritt og fleire andre mineral finst i ei slags pegmatitt. Drifta ved Ivittuut vart innstilt 1962.
| Kryolitt | |||
 Kryolitt frå Ivigtut på Grønland. | |||
| Generelt | |||
|---|---|---|---|
| Kategori | Halidmineral | ||
| Kjemisk formel | Na3AlF6 | ||
| Strunz-klassifisering | 03.CB.15 | ||
| Dana-klassifisering | 11.6.1.1 | ||
| Krystallsymmetri | Monoklin 2/m | ||
| Einingscelle | a = 7.7564(3) Å, b = 5.5959(2) Å, c = 5.4024(2) Å; β = 90.18°; Z = 2 | ||
| Identifikasjon | |||
| Molekylvekt | 209.9 g mol-1 | ||
| Farge | fargelaus til kvit, òg brunaktig, raudaktig og sjeldan svart | ||
| Krystallform | Vanlegvis massiv, grovt korna. | ||
| Krystallsystem | Monoklin 2/m | ||
| Tvilling | Særs vanleg, ofte repetert eller polysyntetisk med samtidige tilfelle av fleire tvillinglover | ||
| Kløyv | Ingen observert | ||
| Brot | Ujamn | ||
| Fastleik | Sprø | ||
| Mohs hardleiksskala | 2.5 til 3 | ||
| Glans | glasaktig til feittete, perleaktig på {001} | ||
| Strekfarge | Kvit | ||
| Transparens | Gjennomsiktig til gjennomskineleg | ||
| Spesifikk vekt | 2.95 til 3.0. | ||
| Optiske eigenskapar | |||
| Optiske eigenskapar | Toaksa (+) | ||
| Brytingsindeks | nα = 1.3385–1.339, nβ = 1.3389–1.339, nγ = 1.3396–1.34 | ||
| Dobbeltbryting | δ = 0.001 | ||
| 2V-vinkel | 43° | ||
| Dispersjon (spreiing) | r < v | ||
| Smeltepunkt | 1012 °C | ||
| Oppløyselegheit | Lett oppløyseleg i AlCl3-løysing, oppløyseleg i H2SO4 med utviklinga av HF, som er giftig. Uoppløyseleg i vatn.[1] | ||
| Andre eigenskapar | Svak termoluminescens. Små klåre fragment vert nesten usynlege i vatn, sidan brytingsindeksen deira er nær vatnet sin. Kan fluorescere intenst gul under kortbølgja UV-stråling med gul fosforescens, og bleik gul fosforescens under langbølgja UV. Ikkje radioaktiv. | ||
| Kjelder | [2][3][4][5][6] | ||
Det viktigaste bruksområdet til mineralet er som flussmiddel for å senke smeltetemperaturen ved aluminiumproduksjonen, men til dette føremålet blir det no nytta kryolitt som er framstelt kunstig av fluoritt. Kryolitt nyttast òg som katalysator i elektrolyse under produksjon av aluminium.
Kryolitt vart først skildra i 1799 frå ein førekomst i Ivigtut og nær Arsukfjorden på Grønland. Mineralet er påvist frå Gjerdingen-ekeritten i Nordmarka ved Oslo.
Kjelder
endre- Kryolitt. (2009, 22. februar). I Store norske leksikon. Henta 14. februar 2014 frå http://snl.no/kryolitt.
- ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics, 83rd Ed., p. 4-84.
- ↑ Gaines, Richard V., et al (1997) Dana’s New Mineralogi, Wiley, 8th, ISBN 978-0-471-19310-4
- ↑ Cryolite: Cryolite mineral information and data. Mindat.org (2010-10-03). Retrieved on 2010-10-25.
- ↑ Cryolite Mineral Data. Webmineral.com. Retrieved on 2010-10-25.
- ↑ Cryolite, Handbook of Mineralogi. Retrieved on 2010-10-25.
- ↑ Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogi, 20th ed., John Wiley and Sons, New York ISBN 0-471-80580-7