Monster

For andre tydingar av oppslagsordet, sjå Monster (fleirtyding).

Monster eller monstrum (frå latin monere, 'varsle', tyder eigentleg 'varsel, jartegn') viser til ulike vanskapningar og uhyre kjende frå folketru, mytologi og dikting. Ordet kan også visa til noko som er særs stort. Det finst ei rekkje fabeldyr som er rekna som monster. Mange av dei er ikkje-menneskelege, anten forma som dyr eller blandingar av desse, medan andre kan ha menneskelege trekk. Monster kan òg ha heilt nye former eller unormal farge, storleik, tal på lemmer eller organ og liknande.

Kjempe frå gresk myotlogi. Mosaikk frå kring 320 på Sicilia.

Monster opptrer ofte i mytologi, segner og eventyr som noko ein helt må overvinna eller lura. I folketru og -dikting kan dei brukast til å skremma, til dømes som ei slags oppseding av born. Moderne skrekkfiksjon har fornya og dikta opp nye monster som har som hovudføremål å skapa uhygge eller redsle. Til motsats finst det også døme på verk der monster er blitt gjort snille og søte, som i animasjonsfilmen Monsterbedriften.

Nemningane «monster» og «uhyre» er også blitt brukte om personar som har utført særs grove brotsverk, eller om store eller uhyrlege ting, som monsterbølgje, monstertruck eller «monstermaster».

Japansk monster frå Ehon hyaku monogatari, ca. 1841.

Menneske utkledde som monster i Braunau

Monster frå ulike tradisjonar

Oldtida i Mesopotamia, Midtausten og Egypt

• Demonar, farlege andevesen
• Griff, løve- og ørneskapning
• Lotan (Leviathan i Bibelen)
• Sfinks, menneske- og løveskapning
• Tiamat, babylonsk drake

Sjøuhyret Skylla.

Antikke

• Argos, kjempe med hundre auge
• Basilisk, eit slangemonster
• Gorgonane, kvinner med ormehår
• Kentaur, mann- og hesteskapning
• Kerberos, vakthund i dødsriket
• Kimære, fabeldyr med geitekropp, løvehovud og slangehale
• Kyklop, einauga kjempar
• Minotauros, mann- og okseskapning
• Hydra, sjøuhyre med ni hovud
• Skylla og Karybdis, kjende frå Odysseen
• Varulv

Nordisk mytologi

• Fenresulven
• Linnorm
• Midgardsormen
• Nidhogg

Drake som tek ein elefant. Illustrasjon frå Aberdeen Bestiary frå 1100-talet.

Europeisk mellomalder

• Beelzebub
• Drake
• Grendel
• Tarasque
• Rise

Ravana er ein indisk asura.

Asiatiske monster

• Asura, indisk demon
• Djinn, arabisk demon
• Ghoul, arabisk gravstadsdemon
• Naga, indiske slangemonster
• Yōkai, japanske spøkjelsemonster

Barnemonster

• Buse
• Dodraugen

Skrekksjangeren og science-fiction

• Godzilla
• Mumie
• Romvesen
• Zombie

Vass- og sjøuhyre

Sjøuhyre gravert av Johann Zahn i 1696.

• Bunyip
• Draugen
• Kraken
• Nessie
• Sjøorm
• Storsjöodjuret

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Monster