Skildringar av Kautokeino-opprøret

Skildringar av Kautokeino-opprøret vart kort tid etter hendingane i 1852 eit tema i memoarlitteratur og reiseskildringar. Noko av litteraturen har karakter av vitskapleg arbeid, anna er skrive i ei friare, diktarisk form. Opprøret har òg inspirert til produksjonar i andre kunstartar.

Bibliografi

Artiklar, avhandlingar og historiske romanar om emnet:

• Ivar Björklund. The anatomy of a millennarian movement : some organizational conditions for the Sami revolt in Guovdageaidnu in 1852. Acta Borealia 9 (1992) : 2, S. 37-46
• Carl Edquist. Ropande röster i ödemarken : bilder ur det kyrkliga livet i svenska finnmarken. Stockholm : Svenska kyrkan diakonistyrelse, 1916. - 155 s. : ill.
• Erling Fagerheim. Kautokeino-tragedien : Ole Aslaksen Somby. - S.125-135. Norsk teologisk tidsskrift 73(1972).
• Einar Figenschou. Mordkatastrofen i Kautokeino : et sørgelig hundreårsminne. - S.572-597. Håløygminne 8(1949/52).
• Jan Gunnar Furuly. Samisk opprør med nye øyne: -Stjeler historien tilbake. - S. 8-10. (Bokomtale av: Sameopprøret / Reidar Hirsti. Oslo : Gyldendal, 1994.). Ofelas. - Årg. 5, nr 8 (1994)
• Ailo Gaup. Kautokeino-opprøret - og etterpå. - S.46-47. Dyade 8(1976):2
• Gutorm Gjessing, Magnus Røger. Tragedien i Kautokeino 1852. - S.41-53. Håløygminne 9(1953/56)
• Ola Graff. Kautokeino 1852 : om forståelse og selvforståelse. Særoppgåve historie grunnfag. 1972. 40 bl.
• Georg Gripenstad. Kautokeino 1852 : några tidsdokument Luleå : Tornedalica,1990. - 175 s. (Tornedalica ; nr. 48)
• John Gustavsen. Gaup med opprørsfilm. - S. 14, 17 : port. Kulturnytt. - Årg. 19, nr 4 (1997)
• John Gustavsen. Kautokeino-opprøret blir action-film. - S. 5 : port. Hammarn. - Årg. 4, nr 4 (1997)
• John Gustavsen. Kautokeino-stridens hemmelighet. - S. 17-18 : ill. Hammarn. - Årg. 5, nr 2 (1998). Intervju med Christian Mériot.
• John Gustavsen. Det store verket om Kautokeino-striden. - S. 34-35 : port. Kulturnytt. - Årg. 19, nr 3 (1997) Intervju med Nellejet Zorgdrager i samband med utgjevinga av boka De rettferdiges strid.
• Carl F. Hallencreutz. Lars Levi Læstadius' attitude to Saami religion s. 170-184 Saami religion / edited by Tore Ahlbäck. - Åbo, 1987.
• Harald Kaasa Hammer. Bibliografi til nordnorsk kirkehistorie. - Alta : Finnmark distriktshøgskole, Avdeling for kristendom og menighetsfag, 1990. 127 s. - (FDH-rapport ; 1991:1)
• Olaf Havdal. I historiens lys. - S.6, 8 ;8 ;8. Samenes venn 53(1978):16 ;17 ;18. Gjennomgang av skildringar som omhandlar Kautokeino-opprøret.
• Olaf Havdal. Læstadianerne - Fra Nordkalottens kirkehistorie. (S. 79 - 84) Rune forlag 1977. Om forhistoria og tida etter opprøret.
• Reidar Hirsti. Sameopprøret. - Oslo : Gyldendal, 1994. - 174 s. Bibliografi: s. 174-175. Bokomtale i: Ofelas, 1994 nr 8, s. 8-10.
• F. M. Hvoslef. Noget om den religiøse bevægelse i Kautokeino. [1857]. - 38 s. (Theol.tidskr.)(Forfattarinitialar feilskrivne til F.M. på www.bibsys.no)
• Lars Jakobsen Hætta. En beretning om de religiøse og moralske forhold i Kautokeino før den Læstadianske vækkelse. Oslo, 1924?. - S.: [68]-89. (Bidrag til Finnmarkens kirkehistorie ; 2) Kopi frå: Norvegia sacra vol. III (1924?)
• Lars Jakobsen Hætta. Usko ja elämä : Koutokeinon saamelaisten hengellisestä elämästä, Lars Levi Laestadiuksen heräyksestä ja lestadiolaisuuden alkuvaiheista ennen vuotta 1852 / Lars Hætta & Anders Bær ; [käännös: Pekka Sammallahti]. - Utsjoki : Girjegiisá oy, 1993. - 168 s.
• Lars Jakobsen Hætta. Muitalusat / caliiga Lars Hætta ja Anders Bær ; ålgus addii Knut Bergsland. - Oslo : Univ.forl., 1958. - 106 s. - (Studia septentrionalia / Separat ; 7)
• Odd Mathis Hætta. Kautokeino-opprøret 1852 : en bibliografi. - Alta, 1986. 19 bl.
• Alf Isak Keskitalo. Guovdageaidnu suohkangirji 2 = Kautokeino soknebok 2 Guovdageaidnu : Guovdageaidnu suohkan/Kautokeino kommune, 1998. - 1191 s. : ill.
• Laura Kieler. André fra Kautokejno : en fortælling fra Ultima Thule. - København : Karl Schønberg, 1879. - X, 274 s.
• Konge, profet og morder. - S.18-22, 28 : ill. Jul nordpå 1952. Omhandler Aslak Hætta og Kautokeinoopprøret i 1852.
• Idar Kristiansen. Blodig oppgjør i Kautokeino. - S.4. Nordkalott 9(1974):6.
• Idar Kristiansen. Korstog mot Kautokeino. - Oslo : Grøndahl, 1970. - 166 s. : ill. Bokomtale i: Heimen 15(1970/72) s.671-675 og Profil 29(1971):1 s.10-13.
• Peter Lindbom. Kautokeino-morden : ett socialt drama eller en modern konglomerat saga? Uppsala universitet : Kulturantropologiska institutionen. C-uppsats. 1987. - 238 s.
• Länsman Buchts brev / red.: Erik Weinz. - Luleå : Tornedalica, 1978. - 88 s. : ill.(Tornedalica ; 25)
• Andreas Markusson. Hyrdene som for vill : roman. - 2. oppl. - Oslo : Aschehoug, 1980. - 247 s (Fontene- bøkene). 1. oppl. 1938.
• Magnar Mikkelsen. Fra Kautokeino-opprørernes lange liv i straffeanstaltene : «De to, der døde av brystsvaghed, bukket under for de forandrede livsforhold og den stærke hjemve-». Hammarn. - Årg. 4, nr 5 (1997) . S. 4-7
• Magnar Mikkelsen. Kautokeino-opprøret. - S.338-339. PaxLeksikon 3 / red.: Hans Fredrik Dahl .. et al.. - Oslo : Pax, 1979.
• Magnar Mikkelsen. Korset og kronen : sluttscenen fra operatekst. - S.26-30 : ill. Nordnorsk magasin (1978):4 S.22-27 : ill., (1978):5, S. 26-30 : ill. Operatekst om Kautokeino-opprøret.
• Magnar Mikkelsen og Kari Pålsrud. Kautokeino-dokumentene : 117 arkivsaker om prosessene i 1851-1867 mot 48 flyttsamer fra Kautokeino. Veidnesklubben : Albabtross forl., 1997. - 391 s. Inneheld avskrifter av dokumentar frå Kautokeino-opprøret. Bokomtale i: Nordnorsk magasin, 1998 nr 1, s. 21, 31 ; Heimen, 1998 nr 3, s. 224-226.
• Henry Minde. Constructing 'Laestadianism' : a case for Sami survival?. - S. 5-25 : kart. Acta borealia. - Vol. 15, no (1998) Engelsk tekst. Bibliografi: s. 23-25. Science, 1954. - 67 s. : ill.
• Henry Minde. Læstadianisme : samisk religion for et samisk samfunn?. - S. 175-189. Til debatt / Øyvind Bjørnson, Egil Nysæter og Arve Kjell Uthaug (red.). - Bergen : Historisk institutt, Universitetet i Bergen, 1998. Bibliografi: s. 187-189.
• Jens Petter Nielsen. Fra fjord til fjell. - S. 279-306 : ill. Nielsen, Jens Petter: Det arktiske Italia 1826-1920. - Alta : Alta kommune, 1995. 2
• John O. Nilsen. Stockfleth og Kautokeino-opprøret - S. 10-11 : ill. Samenes venn. - Årg. 72, nr 8 (1997) Kommentarar til boka: Sameopprøret / Reidar Hirsti. Oslo : Gyldendal, 1994.
• Olav Nordrå. Rød høst : dokumentar-roman fra sameoppstanden i Kautokeino. - 2. oppl. - Oslo : Sivle forlag, 1978. - 198 s. 1. oppl. 1970. Bokomtale i: Heimen 15(1970/72) s.671-675, Samenes venn 46(1971):3 s.5 og Profil 29(1971):1 s.10-13.
• Nilla Outakoski. Cuorvvot; s. 208-210. Saami religion / edited by Tore Ahlbäck. - Åbo, 1987.
• Tore Pryser. Religiøse underklassestraumdrag i politisk lys : læstadianarar, mormonar og andre «sværmere» rundt 1850. - S.146-175 : ill. I: Gesellar, rebellar og svermarar : om "farlege folk" rundt 1850 / Tore Pryser. - Oslo : Samlaget, 1982. S.146- 156 omhandler læstadianismen og samene.
• Martin Petersen. Indtoget i Kautokeino. - Historisk roman. Samlerens forlag, København, 2004. 371 sider. Dansk.
• Dagmar Sivertsen. Læstadianismen i Norge. - Oslo : Land og kirke, 1955. 500 s.
• Kaare Skagen. Kautokeino-opprøret i norsk skjønnlitteratur. - Tromsø , 1978. - 142 bl. Hovudfagsoppgåve - Universitetet i Tromsø. Bibliografi: Bl.140-142.
• Kaare Skagen. Litteraturen omkring opprøret i Kautokeino 1852. - S.87-97. Ottar 103(1978)
• Heaika Skum. Først etter 143 år ble hode og kropp forent. - S. 15-16 : ill. Hammarn. - Årg. 5, nr 2 (1998)
• Aage Solbakk. Sámi historjá 2 : 1751 rájes dálá áigái. S. 137-141. Kárásjohka : Davvi girji, 1997. 320 s. : gov., kárt.
• Adolf Steen. Lars Jacobsen Hetta : den dødsdømte Kautokeinosamen som ble bibeloversetter. - S.57-58 ;s.62 ; s.66-67. Samenes venn 23(1948):12/13 ;14 ;15. Også utg. i: Vår kirke i nord 7(1955) s.36-46 : ill.
• Adolf Steen.En søker som fant fram. - S.14-15 : ill. Samenes venn : julen 1952. Omhandlar Lars Jakobsen Hætta, ein av samane frå Kautokeino-opprøret i 1852.
• Adolf Steen. Kautokeino-tragedien 1852 - et justismord?. - Kristiansand , 1965. - 16 s. : ill.
• Øystein Steinlien. Læstadianismen som protestbevegelse. - S. 75-83. Bassi cála / Sigmund Nesset og Helge Salvesen (red). - Tromsø : Universitetsbiblioteket i Tromsø. 1995.
• Staffan Söderblom. Tjälens dygn : en lutheransk rövarroman. Stockholm : Norstedt, cop. 1981. - 176 , [2] s.
• Lars Thomasson. Dramat i Kautokeino 1852 : ett tidlöst memento. Samefolket. - 1999:2, s. 38.
• Sophus Tromholt. Under Nordlysets Straaler : Skildringer fra Lappernes Land Kjøbenhavn : Gyldendalske Boghandels Forlag (F. Hegel), 1885. - 578 s. : ill.
• Nellejet Zorgdrager. De strijd der rechtvaardigen Kautokeino 1852 : religieus verzet van Samen tegen intern Noors kolonialisme : (with a summary in English) = The battle of the righteous. Kautokeino 1852 / Nellejet Zorgdrager. - Groningen, 1989. - 446 s. + kart : ill., tab.
• Nellejet Zorgdrager. De rettferdiges strid : Kautokeino 1852 : samisk motstand mot norsk kolonialisme ; oversatt fra nederlandsk av Trond Kirkeby-Garstad. - Nesbru : Vett & viten ; Oslo : i samarbeid med Norsk folkemuseum, 1997. - 558 s. : ill. (Samiske samlinger ; B.18, redaktør : Ove Pettersen). Omarbeidet versjon av doktoravhandling - Universitetet i Utrecht, 1989. Sammendrag på nordsamisk, finsk og engelsk. Bibliografi: s. 533-545. ISBN 82-412-0300-4
• Nellejet Zorgdrager. Ellen Skum : tukthusfange 1854-67. - S. 28-29 : ill. Gába. - 1997, nr 1/2.

Andre kunstnariske skildringar

Dikt

«Suotna lea nanus Ákšu vel nannoseabbo» «Sener er sterke Øksa enda sterkere» Bonán bonán soga suonaid Risten Sokki 1996

• Magnar Mikkelsen. Dengang og nå. - S.2 : ill. Charta 79 1979:2. Dikt.
• Risten Sokki. Bonán bonán soga suonaid : divttat = Jeg tvinner tvinner slektas sener : dikt /Risten Sokki ; gjendikting til norsk ved forfattaren. - Oslo : Gyldendal, 1996. - 135 s. Parallell nordsamisk og norsk tekst.

Radioteater

• Tor Edvin Dahl. Nådens små hunder : et dokumentarspill om Lars Levi Læstadius og sameopprøret i Kautokeino i 1892. Norsk rikskringkasting, Radioteatret, 1987.

Teater

• Rawdna Carita Eira «Elle muitalus» : teaterstykke/mulitimediaforestilling skrive i 2003 tufta på historia til Ellen Skum. Monolog i fem delar bunde saman med musikk/bilder. Guovssu Teahter 2005/ 2007.

Film

Nordahl Grieg skal ha hatt tankar om å lage ein film om opprøret i Kautokeino. Sidan skal det ha vore planar om å lage ein film av romanen Rød høst (Olav Nordrås 1970). Den første som realiserte planane, var Nils Gaup, med filmen Kautokeino-opprøret som hadde premiere i januar 2008.

Musikk

• Den finske komponisten Armas Launis utgav 1922 libretto til ein opera i tre akter med tittelen Aslak Hetta.
• Den samiske komponisten John Persen og forfattaren Magnar Mikkelsen fullførte på slutten av 1980-talet operaen Under Kors og krone, eit tingingsverk frå Den norske opera. Verket vart aldri oppført (1997).

Bildande kunst

• Hans Ragnar Mathisen «1852» (tresnitt)

Kjelder:

• Bibliografi frå bokmålswikipediaen, art. no:Kautokeinoopprøret
• Ove Pettersen (1997) i forordet til Nellejet Zorgdrager: De rettferdiges strid