Dag

Dag er ei grunnleggjande tidseining som menneske har kjend til sidan urtidene. Det viser til den lyse eller vakne delen av døgnet. Motstykket til dag er natt.

Utsyn i dagslys ramma inn av eit vindauge.

I bergmannsspråket nyttar ein dag som i uttrykket «ute i dagen» i motsetnad til inne i gruva.

Kva tid byrjar og sluttar ein dag?

I eintal på norsk bruker ein som regel ordet om tida med dagslys som kjem mellom soloppgangen om morgonen og solnedgangen om kvelden. Midpunktet heiter middag. Er det tale om fleire dagar, viser ein som regel til døger. I vår tid reknar me med at dagen tek til ved midnatt. Tidlegare var det vanleg å seia at han byrja i grålysinga om morgonen, medan andre tradisjonar, som den jødiske, reknar med at neste dag byrjar ved solnedgangen kvelden føre.

Dei vanlege oppdelingane av døgeret.

• Morgon - 06:00-09:00
• Føremiddag - 09:00-12:00
• Ettermiddag - 12:00-18:00
• Kveld - 18:00-24:00
• Natt - 00:00-06:00

Lengda av dagen varierer både med breiddegrad og årstid, med unntak av på ekvator der dag og natt er like lange heile året. Denne variasjonen i daglengd kjem av at rotasjonsaksen til jorda står på skrå i forhold til rotasjonsplanet jorda følgjer i banen sin rundt sola.

Grupper av dagar

Dei fleste kalendrar i bruk i dag deler dagar inn i grupper på sju, som saman utgjer ei veke. Dagane har namn som kjem opp att kvar sjuande dag. Den norske veka har sju dagar: Måndag, tysdag, onsdag, torsdag, fredag, laurdag og sundag.

I tillegg finst det spesielle dagar som kjem igjen på ei viss tid ein gong i året, til dømes fødselsdagar og høgtidsdagar.

Dagr av Peter Nicolai Arbo.

Dag som person

I norrøn gudetru var Dagr namnet på ein gud som var personleggjeringa av dagen. Han var son til jotunkvinna Natt og Delling, guden for morgongryet. På same måte som gudinna Sol og guden Måne fór han og Natt over himmelen kvart døger. Dag rei på hesten Skinfakse.

Dag er òg blitt eit vanleg mannsnamn i dei nordiske språkområda. Kjende namneberarar er Dag Hammarskjöld og Dag Solstad.

Ekstremvêret Dag var eit uvêr som råka Nord-Noreg i 1996.

Sjå òg

• Oversyn over dagar med artiklar

Kjelder

• «Dag», Store norske leksikon, 14. februar 2009, henta 21. mars 2015 

• Metlex hos Meterologisk Institutt - Tid Arkivert 2016-08-28 ved Wayback Machine.

Bakgrunnsstoff

• Søk etter norsk namnestatistikk for Dag hjå Statistisk Sentralbyrå