Fiordland nasjonalpark
Fiordland nasjonalpark omfattar det sørvestlege hjørnet av Sørøya på New Zealand. Det er den største av dei 14 nasjonalparkane på New Zealand, og har eit areal på 12 500 km², og utgjer den største delen av verdsarvområdet Te Wahipounamu. Nasjonalparken vert administrert av det newzealandske miljødepartementet, Department of Conservation (DOC).
| Fiordland nasjonalpark | |||
| park | |||
| Land |  New Zealand
| ||
|---|---|---|---|
| Region | Southland | ||
| Del av | Te Wahipounamu | ||
 Fiordland National Park 45°25′00″S 167°43′01″E / 45.4167°S 167.717°E | |||
| Wikimedia Commons: Fiordland National Park | |||
Geografiske kjenneteikn endre
Under istida grov isbrear ut mange djupe fjordar, den best kjende og mest vitja av desse er Milford Sound. Andre kjende fjordar er Doubtful Sound og Dusky Sound. Frå ein av tindane i Fiordland National Park kan ein sjå Mount Aspiring/Tititea langt mot nord.[1]
Kystlinja i Fiordland er bratt og oppriven, og fjordane går ut frå dalane i dei sørlege høgdedraga i Søralpane, slike som Kepler og Murchison Mountains. I den nordlege delen av nasjonalparken reiser fleire tindar seg over 2 000 meter over havet.
Erosjonen som isen førte med seg, har skilt fleire øyer frå Sørøya, av desse dei to store, ubygde øyene, Secretary Island og Resolution Island. Fleire større innsjøar ligg heilt eller delvis innanfor grensene til parken, dei største er Te Anau-sjøen, Manapourisjøen, Monowaisjøen, Haurokosjøen og Poteriterisjøen. Fossen Sutherland Falls, sørvest for Milford Sound ved Milford Track, er mellom dei høgaste fossefalla på jorda.
Den dominerande vestlege vindretningen blæs fuktig luft frå Tasmanhavet mot fjella, og nedkjølinga av lufta skapar store nedbørsmengder, meir enn sju meter årleg i mange delar av parken. Dette byggjer opp dei frodige tempererte regnskogane i økoregionen Fiordland.
Vegetasjon og dyreliv endre
Dyrelivet i dette området inkluderer delfinar, selar og fuglar. Av innførte artar finst mus, hare og hjort. Blant fuglane er kakapo, den einaste papegøyearta i verda som ikkje kan flyga. Der er òg kiviar (Apteryx), som er stadeigne på New Zealand. Parken er tett tilvaksen av tre frå sørbøkfamilien; eit stort utval av underskogsbusker og bregnar veks her, til dømes bjønnkam, Blechnum discolor[2].
Offentleg tilgjenge endre
Vegsambandet til Fiordland er avgrensa til Milford Road (SH 94), som går nord frå Te Anau, utanom parken, før han går inn i han att nær utspringet til Eglintonelva. Derfrå kryssar vegen det nordvestlege hjørnet til parken, til han endar ved Milford Sound. Sør for Te Anau er det samband til Manapouri gjennom ein mindre veg. Ein mindre veg bind Doubtful Sound saman med den vestlege kanten av Manapourisjøen via Wilmot Pass.
Småfly- og helikoptertenester gir samband med Milford Sound, som også har ein småbåtmarina.
Aktivitetar endre
Parken er eit populært reisemål for fjellklatrarar og særleg for fotturistar langs rutene Milford, Kepler, Hollyford og Routeburn Track, som alle ligg innanfor eller nær parken.
Fiordland er eit utfordrande mål for fotturistar. Der er få merkte stiar, og fotturistar som går utanom stiane må gjerne halda seg på dyretråkk. Sandfluger, overfløyming og dårleg vêr er ikkje uvanleg.
Andre turistar vert trekte til andre område, som til dømes Milford Sound.
Mogeleg gruvedrift endre
Den noverande regjeringa på New Zealand har kome med framlegg om at somme område i Fiordland National Park kan verta opna for gruvedrift og mineralleiting. Desse områda omfattar mellom anna Waitutu forest i det sørlege Fiordland.
Jakt frå helikopter endre
Det vart innført hjort til New Zealand i 1850-åra, og dyra spreidde seg etter kvart til Fiordland. På 1920-talet konkurrerte store flokkar hjortedyr om beite med sauer og storfe, og dette førte til press frå landbruksorganisasjonane mot styresmaktene, for å få redusert talet på hjort. Hjortejegrar vart leigde inn av innanriksdepartementet for å skyta ned hjort ukritisk og minska bestanden. Kostnadane vart dekte gjennom sal av hjortehuder.
Tidleg på 1960-talet vart det etablert in internasjonal marknad for viltkjøt, og då det ikkje var restriksjonar på jakta, etablerte jegerar seg i den ulendte parken, og brukte pakkhestar, jetbåtar og småfly for å få fangsten ut til marknadane. Eksperiment med skyting av vill hjort frå helikopter vart svært vellukka, og ein konkurransedyktig industri stod fram basert på denne jaktmetoden. Seint på 1970-talet var hjortebestanden i Fiordland vorte sterkt redusert, og kombinert med aukande hjortefarming har dette redusert den luftborne jakta i nasjonalparken.
Kommersiell jakt frå helikopter held i dag fram i ein redusert skala, den største marknaden er Tyskland. Dei newzealandske styresmaktene brukar helikopter for å forgifta hjort og possum ved å leggja ut store mengder av 1080-gift (natriumfluoracetat) frå lufta, trass i ein del offentleg kritikk av ukritisk bruk av slik gift.
Sjå òg endre
Kjelder endre
- Denne artikkelen bygger på «Fiordland National Park» frå Wikipedia på engelsk, den 19. mars 2012.
Bakgrunnsstoff endre
- C. Michael Hogan. 2009. Crown Fern: Blechnum discolor, Globaltwitcher.com, ed. N. Stromberg
- New Zealand Department of Tourist and Publicity. 1906. New Zealand Lakes and Fiords,the Wonders of Western Otago: Descriptive of the Southern Lakes and Mountains,the West Coast Sounds and Stewart Island, published by J.Mackay
- Department of Conservation, informasjon om Fiordland National Park
- Fiordland Coastal Newsletter Arkivert 2008-10-16 ved Wayback Machine.