Lofthusen

Gangaren Lofthusen (2/4-takt), er ein vandreslått med stor utbreiing. Namnet skriv seg frå spelemannen Lars Lofthus, ein av læremeistrane til Ola Mosafinn. Ola Mosafinn fortalde at Lars Lofthus nok dikta slåtten sjølv. I formoppbygging er denne slåtten ein typisk vosserull. Når ein reknar saman det store talet på former, kan ein tru at Lars Lofthus heller har prega ei eldre slått enn at han har dikta han heilt sjølv. I Telemark finst slåtten under namnet Prestegangaren eller Ringjaren. Namnet Prestegangaren skriv seg frå spelemannen Livius Smitt, son av presten på Voss, som tok slåtten med seg til Telemark og lærde han bort der. Han hadde og lærd slåtten av Lars Lofthus. Elles er formene halla Bekkjinguten, Ringjaren eller Leirlien. Nokre av formene har teke til seg vandretak frå andre slåttar.

Variantgruppa

Variantgruppa er svært stor, og finst under tre nummer i hardingfeleverket, nr 124 (tre variantar), nr 157 (14 variantar) og nr 160 (to variantar). I alt er det trykt 19 variantar av slåtten. Fire av desse er etter Torkjell Haugerud.

Nr 124

Denne variantgruppa er stundom kalla Lofthusen II, men er sopass nærskyldt den ”klassiske” Lofthusen at han er teken med her.

• a: Luråshalling etter Steingrim Haukjem, Numedal [1]. Nedskrift Truls Ørpen 1922 (Ø 119). Slåttenamnet er knytt til spelemannen Knut Lurås frå Tinn.

• b: Luråshalling etter Torkjell Haugerud, Bø i Telemark [2]. Nedskrift Truls Ørpen 1928 (Ø 224). Stilistisk er dette mykje same form som den over.

• c: Lofthusen etter Johannes Eide, Hålandsdalen, Midhordland [3]. Nedskrift Arne Bjørndal i 1930-åra (B 903).

Nr 157

• a: Lofthusen etter Ola Mosafinn frå Voss [4]. Nedskrift Arne Bjørndal 1908 (Bjørndal nye slåttar nr 8). Mosafinn lærde slåtten av Lars Lofthus frå Voss, som og skal ha laga han. ”I Telemark kallar sume denne slåtten for Prestesonen” (etter Livius Smitt).

• b: Lofthusen etter Ola Mosafinn, Voss [5]. Nedskrift Truls Ørpen 1912 (Ø 303). Denne forma er noko stuttare enn den førre.

• c: Prestegangaren etter Olav Groven, Lårdal [6]. Nedskrift Eivind Groven (G 960). Denne forma er ei av dei største i Telemark.

• d: Prestegangaren etter Gjermund Haugen, Notodden [7]. Nedskrift Truls Ørpen 1952 (Ø 263). Kjetil Flatin og Kristiane Lund nytta og denne forma med avbrigde.

• e: Bekkjinguten etter Torkjell Haugerud, Bø i Telemark [8]. Nedskrift Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK. Namnet er etter spelemannen Knut Bekkjin.

• f: Bekkjinguten etter Steingrim Haukjem, Numedal [9]. Nedskrift Truls Ørpen 1922 (Ø 93).

• g: Bekkjinguten etter Herbrand Hagen, Nore [10]. Nedskrift Eivind Groven 1922 (G 513).

• h: Bakkanfela etter Olav R. Berge, Rauland [11]. Nedskrift Eivind Groven 1919 (G 714). Berge kan ha fått slåtten frå Myllarguten.

• i: Leirlien etter Torkjell Haugerud, Bø i Telemark [12]. Nedskrift Eivind Groven 1952 (G 861).

• j: Halling etter Nils Brakvatn, Hamre, Nordhordland [13]. Nedskrift Arne Bjørndal 1942 (B 875). Brakvatn hadde truleg slåtten etter Jens Rivenes, Haus.

• k: Ringjaren etter Johannes Dale, Tinn [14]. Nedskrift Truls Ørpen 1922 (Ø 190).

• l: Ringjaren etter Gunnulv Borgen, Bø i Telemark [15]. Nedskrift Arne Bjørndal 1946. Borgen hadde slåtten frå far sin, Halvor Borgen, som atter hadde han frå Lars Fykerud, Sauherad.

• m: Ringjaren etter Torkjell Haugerud, Bø i Telemark [16]. Nedskrift Eivind Groven 1956 etter opptak i NRK ( G 1072).

• n: Huso-slått etter Bjørn Lofthus, Vinje [17]. Nedskrift Eivind Groven 1921 (G 653). Ei noko stuttare form.

nr 167

Desse slåttane er rekna som former av Lofthusen II (nr 124):

• a: Rull etter Sjur Helgeland, etter Leif Rygg, Voss [18]. Nedskrift Sven Nyhus 1978.

• b: Gamal Bonde, etter Torleiv Bolstad, Øystre Slidre [19]. Nedskrift Eivind Groven 1964 etter opptak i NRK (G 1501).

nr 169

• a: Vossarull etter Ola Mosafinn, Voss [20]. Nedskrift Arne Bjørndal 1908 (Bjørndal gamle slåttar hefte 1, nr 4I. Denne forma minner meir om Leirlien (157j).

• b: Lofthusen etter Halldor Meland, Kvam [21]. Nedskrift Eivind Groven 1964 etter privatopptak (G 1540). Meland bygde ut den opphavlege vosseforma.