Metan

kjemisk sambinding

Metan (CH4) er eit organisk molekyl som består av eit karbonatom og fire hydrogenatom, og er dermed det enklaste alkanet. Metan opptrer i gassform under normale tilhøve og blir rekna for å vere ein drivhusgass.

Metan

Strukturformel for metan

Lewisstruktur for metan
Andre namnKarban
Metylhydrid
Sumpgass (upresist)
Kjemisk formelCH4
Molmasse16,043 g/mol
Atommasse16,031 atommasseeining
UtsjånadFargelaus gass
Eigenskapar
Smeltepunkt-182,5 °C
Kokepunkt-161,5 °C
CAS-nummer74-82-8
SI-einingar & STP er brukt om inkje anna er oppgjeve

Eigenskapar endre

Metangass er ein fargelaus, luktfri og brannfarleg gass som er lettare enn luft. Blanding av metan og luft kan vera eksplosiv og har gjennom historia forårsaka mange alvorlege gruveulukker.

I motsetnad til dei andre enkle alkana (etan, propan og butan) kan ein ikkje omdanne metan til væske under høgt trykk. Metan blir difor kalla ein tørrgass.

Metan er meir effektiv som drivhusgass enn karbondioksid.

Metanmolekylet har tetraedrisk struktur.

Bruk av metan endre

Metan blir brukt som varmekjelde i bustader og til forbrenning i industrien, mellom anna ved energiproduksjon i gasskraftverk. I Noreg er bruken av gass til oppvarming og matlaging i private bustader førebels ikkje så vanleg, men aukar stadig.

Metan er hovudelement i produksjon av metanol.

Som ein hovudkomponent i naturgass er metan nyttig som drivstoff. Forbrenning av eit metanmolekyl med oksygen til stades, gir eitt karbondioksidmolekyl (CO2) og to vassmolekyl (H2O):

CH4 + 2 O2 → CO2 + 2 H2O

Førekomst og danning av metan endre

Metan er eit av hovudelementa i jordatmosfæren og spelar ei rolle under danninga av nattskyer. Metan er òg eit hovudelement i atmosfæren rundt andre planetar, til dømes rundt Jupiter, Saturn, Uranus og Neptun. Til tross for det låge kokepunktet på 162 minusgrader, finn ein likevel metan i fast form som is på enkelte månar og planetar i solsystemet.

Metan blir danna i naturen ved at organisk materiale (plante- og dyrerestar) rotnar. Ein får òg danna metan ved nedbryting av søppel og husdyrgjødsel, noko som har ført til eksplosjonsulukker og brannar på gardsbruk og søppelplassar. Som ein kuriositet kan nemnast at ei ku i snitt produserer 500 liter metangass i løpet av ein dag.

Sjå òg endre

Bakgrunnsstoff endre

  Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Metan


Alkan

metan
CH4

|
 

etan
C2H6

|
 

propan
C3H8

|
 

butan
C4H10

|
 

pentan
C5H12

|
 

heksan
C6H14

heptan
C7H16

|
 

oktan
C8H18

|
 

nonan
C9H20

|
 

dekan
C10H22

|
 

undekan
C11H24

|
 

dodekan
C12H26

 

tridekan
C13H28

|
 

tetradekan
C14H30

|
 

pentadekan
C15H32

|
 

heksadekan
C16H34

|
 

heptadekan
C17H36

|
 

oktadekan
C18H38

 

nonadecane
C19H40

|
 

eicosan
C20H42

|
 

heneicosan
C21H44

|
 

docosan
C22H46

|
 

tricosan
C23H48

|
 

tetracosan
C24H50

 

pentacosan
C25H52

|
 

heksacosan
C26H54

|
 

heptacosan
C27H56

|
 

oktacosan
C28H58

|
 

nonacosan
C29H60

|
 

triacontan
C30H62

 

hentriacontan
C31H64

|
 

dotriacontan
C32H66

|
 

tritriacontan
C33H68

|
 

tetratriacontan
C34H70

|
 

pentatriacontan
C35H72

|
 

heksatriacontan
C36H74