Newcastle upon Tyne

(Omdirigert frå Newcastle-on-Tyne)

Newcastle upon Tyne, som regel kalla berre Newcastle, er ein by ved elva Tyne nordaust i England. Han er det 31. folkerikaste distriktet i landet med om lag 260 000 innbyggjarar, men områda North og South Tyneside, Gateshead og byen Sunderland med til saman 660 000 innbyggjarar vert gjerne rekna som del av Newcastle.

Newcastle upon Tyne
City of Newcastle upon Tyne

Andre namn Newcastle
Newcastle Quayside & River Tyne sett frå Gateshead
Newcastle Quayside & River Tyne sett frå Gateshead
Newcastle Quayside & River Tyne sett frå Gateshead
Kallenamn
«The Toon»
Motto
«Fortiter Defendit Triumphans»
(Triumferer med tappert forsvar)
Plassering
Newcastle upon Tyne is located in
Styresmakter
Land  Storbritannia
Konstituerande land  England
Grevskap Tyne and Wear
Grunnlagd 100-talet
Geografi
Flatevidd
 - By

113 km²
Koordinatar 54°58′N 1°36′W / 54.967°N 1.600°W / 54.967; -1.600
Diverse annan informasjon
Postnummer NE
Telefon-retningsnummer 0191
Nettstad: www.newcastle.gov.uk
Commons har multimedium som gjeld: Newcastle upon Tyne

Byen er eit viktig administrativt, kommersielt og kulturelt senter for Nordaust-England. Her er viktig og variert industri, mellom anna jern- og stålindustri, kjemiske fabrikkar med meir og ein velkjend ølproduksjon (Newcastle Brown). Den tidlegare så viktige skipsbygginga har sidan 1970-åra gått sterkt tilbake.

Newcastle er eit viktig utdanningssenter med Universitet frå 1963 (tidlegare King's College, 1851) samt fleire andre utdanningsinstitusjonar. Byen er òg eit anglikansk og katolsk bispesete og har eit stort senter for samtidskunst (BALTIC) og naturhistorisk museum.

Historie

endre
 
Det gjenverande tårnet frå borga i Newcastle.

Newcastle ligg på same stad som romarane sine Pons Aelii ved austenden av Hadrianmuren.

Newcastle tyder Ny borg, og borga det er snakk om var ny i 1080. Det var normannarane som bygde henne kort tid etter at dei fekk makta i England. Borgtårnet og ein av portane kan fortsatt sjåast, resten vart rive då jarnbanen kom til byen på 1800-talet.

Byen vart tidleg viktig i den industrielle revolusjonen, først som handelssenter for kol frå Northumberland og sidan innan skipsbyggjing og tungindustri. Fleire industrielle nyvinningar fann stad i området, og Mosley Street midt i byen var den første gata i verda som fekk elektriske gatelys.

Newcastle i dag

endre
 
Det moderne underhaldningskomplekset Metroloand. (Foto: John-Paul Stephenson)

Nedgang i tungindustrien i andre halvdel av 1900-talet førte til arbeidsløyse og fattigdom i arbeidarstrøka i byen. Gjennom byutvikling har Newcastle markert seg som eit senter for handling og uteliv. No finst dei fleste jobbane innan kontor- og servicenæringa.

Nær Newcastle ligg ein internasjonal flyplass som ein kan nå med undergrunnsbane. Byen sin internasjonale ferjeterminal har avgangar til mellom anna Amsterdam, Kristiansand, Stavanger og Bergen.

Den eldste bydelen, saman med laugshuset frå 1600-talet og borga, er restar frå førindustriell tid. Delar av sentrum har mange bygningar frå 1800-talet. Høgare oppe, i nord og vest, er det moderne, opne bustadområde. Elles er byen prega av å vere ein industriby. Borga (1172–1177) var ein gong den sterkaste i Nord-England og hovudporten Black Gate er mellom anna bevart. Like så finst restar av bymurane frå 1200-talet og kyrkjene St. Andrew's frå 1000–1300-talet, St. John's frå 1300–1400-talet og domkyrkja St. Nicholas frå 1400-talet. Den katolske St. Mary's Cathedral vart ferdig 1844. Fleire bruer fører over til Gateshead på sørbreidda av Tyne, mellom anna High Level Bridge (av Robert Stephenson, 1849) og Millenum Bridge frå 2001. I Gateshead ligg musikksenteret The Saga (teikna av Foster and Partnars og ferdigstilt i 2005).

 
Tyne Bridge.

Venskapsbyar

endre

Kjelder

endre

Bakgrunnsstoff

endre
  Commons har multimedium som gjeld: Newcastle upon Tyne
  Reiseguide for Newcastle upon Tyne frå Wikivoyage