Rana kommune
Rana er ein kommune i Nordland fylke. Administrasjonssenteret er Mo. Det norrøne namnet var Radund som truleg har samanheng med adjektivet «radr» som tyder 'rask, snøgg'.
| Rana kommune | |||
| kommune | |||
 | |||
|
|||
| Land |  Noreg
| ||
|---|---|---|---|
| Fylke | Nordland | ||
| Adm.senter | Mo i Rana | ||
| Areal | 4 461 km² | ||
| • land | 4 232 km² | ||
| • vatn | 229 km² | ||
| Folketal | 25 994 (1. januar 2024) | ||
| Målform | Nøytral | ||
| Ordførar | Geir Waage (Ap) | ||
| Kommunenr. | 1833 | ||
 Rana kommune 66°22′00″N 14°20′00″E / 66.366667°N 14.333333°E | |||
 Kart som viser Rana kommune.
| |||
| Wikimedia Commons: Rana, Norway | |||
| Nettstad: www.rana.kommune.no | |||
Geografi
endreRana kommune er Noregs fjerde største kommune i utstrekning og den tredje største i Nord-Noreg i høve innbyggartal. I sør grensar Rana til Hemnes og Leirfjord kommune, i aust til Storuman og Sorsele kommuner i Sverige, i vest til Rødøy, Meløy og Nesna kommune, og i nord til Saltdal og Beiarn kommune. Rana er prega av store fjellområde og mange dalføre. Store delar av Saltfjellet-Svartisen nasjonalpark ligg i Rana kommune. Ranelva som munnar ut ved Selfors følgjer Dunderlandsdalen nordaustover gjennom ein stor del av kommunen. I sidedalen Røvassdalen ligg fleire kjende kalksteinsgrotter. Grønligrotta og Sætergrotta er opne for publikum.
- For meir om dette emnet, sjå Høgaste fjella i Rana.
Andre vassdrag, innsjøer og fjorder
endreTettstader i Rana
endreForstader til Mo
endreBygder og grender
endreNæringsliv
endreRanasamfunnet har i lang tid vore prega av bergverksdrift og industri. Nord i kommunen, ved svenskegrensa ligg Nasa sølvgruver (nedl.). Ved Storforsheia har Dunderland Iron Ore Company (mellom 1902 og 1947) og Rana Gruber (frå 1937) drive ut malm. Denne malmen vart ein periode nytta i produksjonen til Norsk Jernverk på Mo, men blir no skipa ut. I dag har Mo industripark (MIP)tilhald i dei gamle lokala til Norsk Jernverk. Det finske firmaet Ruukki driv i dag med stålproduksjon her. Mo var frå gamalt av marknadsplass, og på 1800-talet etablerte L. A. Meyer seg som kjøpmann på Mo. I dag er Mo det største handelssentrum på Helgeland. Rana har store skogressursar og ein del landbruk.
Dialekt
endreDialekten i Rana, ranværing, har både vestnorske og austnorske språktrekk. Tradisjonell ranværing har til dømes kløyvd infinitiv (austnorsk trekk). Gamle jamnvektsord har i hovudsak a-ending (å vara, å søva, å løva), medan overvektsord er apokoperte: å hiv, å skriv, å bit. Unntak er verbstammer som endar på -j: å herje, å belje, å hesje, å delje. I bymålet (dialekta på Mo og omegn) og hos ungdom finst desse dialektmerka mest ikkje lenger. Ranværing har tjukk l av norrøn rd og l. Personleg pronomen 1. person eintal er eg, nektingsadverb er ikkje eller ittje (unge menneske seier ofte ikke).
