Metan

Metan (CH₄) er eit organisk molekyl som består av eit karbonatom og fire hydrogenatom, og er dermed det enklaste alkanet. Metan opptrer i gassform under normale tilhøve og blir rekna for å vere ein drivhusgass.

Metan
Strukturformel for metan
Lewisstruktur for metan
Andre namn	Karban Metylhydrid Sumpgass (upresist)
Kjemisk formel	CH4
Molmasse	16,043 g/mol
Atommasse	16,031 atommasseeining
Utsjånad	Fargelaus gass
Eigenskapar
Smeltepunkt	-182,5 °C
Kokepunkt	-161,5 °C
CAS-nummer	74-82-8
SI-einingar & STP er brukt om inkje anna er oppgjeve

Eigenskapar

Metangass er ein fargelaus, luktfri og brannfarleg gass som er lettare enn luft. Blanding av metan og luft kan vera eksplosiv og har gjennom historia forårsaka mange alvorlege gruveulukker.

I motsetnad til dei andre enkle alkana (etan, propan og butan) kan ein ikkje omdanne metan til væske under høgt trykk. Metan blir difor kalla ein tørrgass.

Metan er meir effektiv som drivhusgass enn karbondioksid.

Metanmolekylet har tetraedrisk struktur.

Bruk av metan

Metan blir brukt som varmekjelde i bustader og til forbrenning i industrien, mellom anna ved energiproduksjon i gasskraftverk. I Noreg er bruken av gass til oppvarming og matlaging i private bustader førebels ikkje så vanleg, men aukar stadig.

Metan er hovudelement i produksjon av metanol.

Som ein hovudkomponent i naturgass er metan nyttig som drivstoff. Forbrenning av eit metanmolekyl med oksygen til stades, gir eitt karbondioksidmolekyl (CO₂) og to vassmolekyl (H₂O):

CH₄ + 2 O₂ → CO₂ + 2 H₂O

Førekomst og danning av metan

Metan er eit av hovudelementa i jordatmosfæren og spelar ei rolle under danninga av nattskyer. Metan er òg eit hovudelement i atmosfæren rundt andre planetar, til dømes rundt Jupiter, Saturn, Uranus og Neptun. Til tross for det låge kokepunktet på 162 minusgrader, finn ein likevel metan i fast form som is på enkelte månar og planetar i solsystemet.

Metan blir danna i naturen ved at organisk materiale (plante- og dyrerestar) rotnar. Ein får òg danna metan ved nedbryting av søppel og husdyrgjødsel, noko som har ført til eksplosjonsulukker og brannar på gardsbruk og søppelplassar. Som ein kuriositet kan nemnast at ei ku i snitt produserer 500 liter metangass i løpet av ein dag.

Sjå òg

• Drivhuseffekt

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Metan

Alkan

metan CH4

|

etan C2H6

|

propan C3H8

|

butan C4H10

|

pentan C5H12

|

heksan C6H14

heptan C7H16

|

oktan C8H18

|

nonan C9H20

|

dekan C10H22

|

undekan C11H24

|

dodekan C12H26

tridekan C13H28

|

tetradekan C14H30

|

pentadekan C15H32

|

heksadekan C16H34

|

heptadekan C17H36

|

oktadekan C18H38

nonadecane C19H40

|

eicosan C20H42

|

heneicosan C21H44

|

docosan C22H46

|

tricosan C23H48

|

tetracosan C24H50

pentacosan C25H52

|

heksacosan C26H54

|

heptacosan C27H56

|

oktacosan C28H58

|

nonacosan C29H60

|

triacontan C30H62

hentriacontan C31H64

|

dotriacontan C32H66

|

tritriacontan C33H68

|

tetratriacontan C34H70

|

pentatriacontan C35H72

|

heksatriacontan C36H74