Arcturus (α Boo, α Boötis, Alfa Boötis) er den mest lyssterke stjerna på den nordlege himmelhalvkula og ligg i stjernebiletet Bjørnepassaren. Med ein visuell storleikeklasse på −0.05, er han den fjerde mest lyssterke stjerna på nattehimmelen, etter Sirius, Canopus, og Alpha Centauri. Ho ligg relativt nær jorda, berre 36,7 lysår unna, og er i lag med Vega og Sirius, ei av dei mest lyssterke av dei solnære stjernene.

Arcturus

Arcturus i stjerneteiknet Bjørnepassaren.
Observasjonsdata
Epoke J2000      Ekvinoks J2000
Stjernebilete Bjørnepassaren
Rektascensjon 14h 15m 39.7s[1]
Deklinasjon +19° 10′ 56″[1]
Tilsynelatande storleiksklasse (V)−0.05[2]
Karakteristikk
SpektralklasseK0 III[3]
Tilsynelatande storleiksklasse (J)−2.25[2]
U−B fargeindeks+1.28[2]
B−V fargeindeks+1.23[2]
R−I fargeindeks+0.65[2]
Merk (kategori: variabilitet): H- og K-stråling varierer
Astrometri
Radialsnøggleik (Rv)−5.19[4] km/s
Eigarørsle (μ) RA: −1 093.45[5] mas/år
Dek.: −1 999.40[5] mas/år
Parallakse (π)88.83 ± 0.54 mas
Avstand36,7 ± 0,2 ly
(11,26 ± 0,07 pc)
Detaljar
Masse1.08±0.06[6] M
Radius25.4±0.2[6] R
Luminositet170[7] L
Overflategravitasjon (log g)1.66±0.05[6] cgs
Temperatur4 286±30[6] K
Metallisitet [Fe/H]−0.52±0.04[6] dex
Rotasjonssnøggleik (v sin i)2.4±1.0[8] km/s
Alder7.1+1.5−1.2[6]  mrd. år
Andre namn
Alramech, Abramech, α Boötis, 16 Boötes, BD+19°2777, GCTP 3242.00, GJ 541, HD 124897, HIP 69673, HR 5340, LHS 48, SAO 100944.
Databasereferanse
SIMBADdata

Arcturus er ein klasse K0 III oransje kjempe, med ein absolutt storleiksklasse på −0,30. Ho har truleg brukt opp hydrogenet sitt frå kjernen og er no i den aktive fasen der ho brenn hydrogen i det ytre skalet. Ho vil fortsette å utvide seg i tida framover.

Det samiske namnet på stjerna er Fávdna. I følgje ei gammal segn jaktar Fávdna på Sarva, himmelelgen. Våpenet til Fávdna er ein boge, Fávnnadávgi, som er stjernebildet Dávggat eller Karlsvogna.

Kjelder endre

  1. 1,0 1,1 van Leeuwen, F. (November 2007). «Validation of the new Hipparcos reduction». Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653–64. Bibcode:2007A&A...474..653V. arXiv:0708.1752. doi:10.1051/0004-6361:20078357. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Ducati, J. R. (2002). «VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system». CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D. 
  3. Gray, R. O.; Corbally, C. J.; Garrison, R. F.; McFadden, M. T.; Robinson, P. E. (2003). «Contributions to the Nearby Stars (NStars) Project: Spectroscopy of Stars Earlier than M0 within 40 Parsecs: The Northern Sample. I». The Astronomical Journal 126 (4): 2048. Bibcode:2003AJ....126.2048G. arXiv:astro-ph/0308182. doi:10.1086/378365. 
  4. Massarotti, Alessandro; Latham, David W.; Stefanik, Robert P.; Fogel, Jeffrey (2008). «Rotational and Radial Velocities for a Sample of 761 HIPPARCOS Giants and the Role of Binarity». The Astronomical Journal 135: 209. Bibcode:2008AJ....135..209M. doi:10.1088/0004-6256/135/1/209. 
  5. 5,0 5,1 Perryman; et al. (1997). «HIP 69673». The Hipparcos and Tycho Catalogues. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 I. Ramírez; C. Allende Prieto (December 2011). «Fundamental Parameters and Chemical Composition of Arcturus». The Astrophysical Journal 743 (2): 135. Bibcode:2011ApJ...743..135R. arXiv:1109.4425. doi:10.1088/0004-637X/743/2/135. 
  7. Schröder, K.-P.; Cuntz, M. (April 2007). «A critical test of empirical mass loss formulas applied to individual giants and supergiants». Astronomy and Astrophysics 465 (2): 593–601. Bibcode:2007A&A...465..593S. arXiv:astro-ph/0702172. doi:10.1051/0004-6361:20066633. 
  8. Carney, Bruce W.; et al. (March 2008). «Rotation and Macroturbulence in Metal-Poor Field Red Giant and Red Horizontal Branch Stars». The Astronomical Journal 135 (3): 892–906. Bibcode:2008AJ....135..892C. arXiv:0711.4984. doi:10.1088/0004-6256/135/3/892. 
  • Makemson, Maud Worcester (1941). The Morning Star Rises: an account of Polynesian astronomy. Yale University Press. 

Bakgrunnsstoff endre

  Commons har multimedium som gjeld: Arcturus

Koordinatar:   14h 15m 39.7s, 19° 10′ 56″