Sideritt
(Omdirigert frå Jernspat)
Jernspat eller sideritt er eit gulgrått til brunt mineral som består av jernkarbonat FeCO3. Det krystalliserer trigonalt og tilhøyrer kalsittgruppa. Det forvitrar lett til limonitt. Sideritt inneheld teoretisk 48 % jarn, men då det dannar blandkrystallar med dei tilsvarande magnesium- og mangankarbonat (isomorfi), vil jerngehalten i røynda vere mindre på grunn av substitusjon av desse metalla. Einskilde stader er sideritt ein viktig jernmalm, t.d. i England og Austerrike. Han opptrer i sedimentære bergartar, gjerne saman med skifer og kolfløtsar. Ureine siderittmalmar er leirjernstein og koljernstein. Mineralet finst òg på hydrotermale ertsgangar, ofte i vene krystall.
| Sideritt | |||
 Sideritt frå Brasil | |||
| Generelt | |||
|---|---|---|---|
| Kategori | Karbonatmineral | ||
| Kjemisk formel | FeCO3 | ||
| Strunz-klassifisering | 05.AB.05 | ||
| Dana-klassifisering | 14.01.01.03 | ||
| Identifikasjon | |||
| Farge | bleik gul til gyldenbrun, grå, brun, grøn, raud, svart og stundom nesten fargelaus | ||
| Krystallform | Søyleforma krystallar, ofte kurva - botryoidal til massiv | ||
| Krystallsystem | Trigonal - Heksagonal ulikesida (3 2/m) | ||
| Tvilling | Lamellar er uvanleg på {0112} | ||
| Kløyv | perfekt på {0111} | ||
| Brot | Ujamn til muslig | ||
| Fastleik | Sprø | ||
| Mohs hardleiksskala | 3.75 - 4.25 | ||
| Glans | glasaktig, kan vere silkeaktig til perleaktig | ||
| Strekfarge | Kvit | ||
| Transparens | Gjennomskinneleg til subgjennomskineleg | ||
| Spesifikk vekt | 3.96 | ||
| Optiske eigenskapar | |||
| Optiske eigenskapar | Einaksa (-) | ||
| Brytingsindeks | nω = 1.875 nε = 1.633 | ||
| Dobbeltbryting | δ = 0.242 | ||
| Dispersjon (spreiing) | Kraftig | ||
| Kjelder | [1][2][3] | ||
I Noreg er mineralet funne i Brevik–Bambletrakten.
Kjelder
endre- Sideritt: jernspat. (2009, 15. februar). I Store norske leksikon. Henta 14. februar 2014 frå http://snl.no/sideritt%2Fjernspat.
- ↑ http://rruff.geo.arizona.edu/doclib/hom/siderite.pdf Handbook of Mineralogi
- ↑ http://www.mindat.org/min-3647.html Mindat
- ↑ http://www.webmineral.com/data/Siderite.shtml Webmineral data