Stadler FLIRT

Stadler FLIRT, kjent - utan «engelsk uttale» - som Flirt (tysk akronym for: Flinker Leichter Innovativer Regional Triebzug; engelsk: Fast Light Innovative Regional Train; omsett til norsk: Raskt, lett, innovativt regiontog) er ein serie elektriske togsett utvikla av togprodusenten Stadler Rail med hovudbase i Bussnang i det nordlege Sveits. Utviklinga starta i 2001 og dei første toga vart leverte i Sveits i 2004.

NSB type 74 og 75
Type 74 på Innotrans 2010 i Berlin Foto: MPW57
Informasjon
Type	Elektrisk motorvogn
Litra	NSB type 74 og 75
Produsent	Sveits Stadler, Bussnang
Byggeår	2011–2012 / 2012–2013
Passasjerar	264 / 295
Spesifikasjonar
Akselrekkefølge	Bo' 2'2' Bo' + 2'2' Bo'
Drivhjuldiameter	920 mm
Lengd	105500 mm
Høgd	4380 mm
Totalmasse	206,2 / 206,0 tonn
Toppfart	200 km/t
Yting	6120 hk
	4500 kW

Togsetta er romslege og kan leverast i ei rekke ulike variantar for å kunne tilpassast alt frå mellomdistanse regionaltog til lokaltog i bynære område. Dei vert leverte med frå to til seks vogner. Store delar av vognene har lågt golv og tilfredsstiller derfor generelle krav til tilgjenge for alle. Låggolvsløysingane gjer at mykje av det tekniske utstyret er plassert på taket, noko som òg gjer at det ligg betre verna og vil vere lettare tilgjengeleg for vedlikehald. Stadler har pr januar 2011 levert eller fått bestilling på over 600 FLIRT-sett.

FLIRT i Noreg

18. august 2008 betemte styret i NSB å tinge 50 nye togsett av typen FLIRT frå Stadler Rail til ein totalkostnad på 4 milliardar kroner. Dette er NSB si største investering i togsett nokonsinne. Av desse 50 er det tinga 24 korte regiontog og 26 lange lokaltog, med ein generell opsjon på ytterlegare 100 togsett. Toga vil ha eige underhaldningssystem.

To motorvognsett type 74. Ved Strandlykkja langs Mjøsa.

Leveringstidspunkt for togsetta var sett til 2012 og skulle falle saman med utbygginga av dobbeltspor i jernbanenettet (Vestfoldbanen og Askerbanen).

Dei norske togsetta har fleire modifikasjonar i høve til andre typar FLIRT. Den visuelt mest opplagde skilnaden frå dei andre typane er utforminga av fronten. Denne er tydeleg endra for å gi føraren betre vern i samanstøyt med mellom anna elg og lause objekt i sporet. Sidan Noreg har ein breiare profil enn resten av Europa er òg toga nokre desimeter breiare enn vanlege FLIRT, som mellom anna gjer det mogleg med 3+2 seteløysing i vognene. Toga er òg utstyrte med eit system for å smelte snø og is på bremsane, som vonaleg vil gi mindre av dei vinterproblema ein har i dag. Det at alle kritiske komponentar er bygd inn i toget eller plassert på taket vil òg vere ein fordel under vinterbruk.

Hovudbasen for vedlikehaldet av FLIRT-setta vil vere på Sundland i Drammen, men det vil òg verte gjort vedlikehald på Nylende i Skien.

Vinteren 2009 vart eit sveitsisk FLIRT-sett prøvekøyrt i Noreg. Dette var SBB RABe 521 011-7 «Oberdorf/Weissenstein», eit fire-vogners to-straums sett heimehøyrande i Basel-området.

NSB type 74

Motorvognsett 74 103 i Tønsberg stasjon

Type 74 er regionaltogvarianten og vart levert først. Desse er i første omgang sett inn i Inter-City-trafikken på Austlandet, der mellom anna NSB type 70 òg vert nytta i dag, som den etterkvart skal erstatte.

Det første togsettet av type 74 vart bygd ferdig 8. september 2010 og vart første gong vist under Innotrans i Berlin i slutten av månaden. I løpet av 2011 begynte testkøyringar i Noreg. Eitt testkøyrande tog vart totalskadd etter ei alvorleg ulykke i februar 2012. Årsaka til ulykka var truleg monaleg høgare fart enn tillate på den aktuelle strekninga. Det første toget vart sett i rutetrafikk 2. mai 2012.

Vognene er nummererte som følger: BMa 74.1xx – BPa 74.2xx – BCMU 74.3xx – BPb 74.4xx – BMb 74.5xx

EVN-typen for desse toga vil vere 0401.

NSB type 75

Type 75 er lokaltogvarianten som vil verte sett inn på dei lengre lokaltogstrekningane på Austlandet, slik som Kongsberg – Eidsvoll. Desse togsetta vil verte leverte etter at type 74 er levert.

EVN-typen for disse togene vil vere 0402.

Utskiftingar

I takt med at dei nye toga kjem i bruk, vert eldre togmodellar fasa ut.

Togfunksjon	Eldre modell	Flirt-modell
Regiontog	NSB type 70	Type 74
Lokaltog	NSB type 69	Type 75

FLIRT i utlandet

FLIRT frå Pustertalbahn (Italia) under prøvekøyring i Sveits

Foto: David Gubler

Då NSB tinga sine tog i august 2008 hadde Stadler levert 285 FLIRT-togsett til Sveits, Ungarn, Tyskland, Polen og Italia og det var totalt 413 togsett til Sveits, Tyskland, Austerrike, Frankrike, Italia, Ungarn, Algerie, Polen, Norge og Finland i bestilling. Mange av dei er vortne leverte sidan då.

Under finn ein nokre eksempel på FLIRT i andre land.

Den finske breispora Sm5

Foto: Junafani

Finland (Sm5)

I Finland har det sidan 2009 vorte levert 4-vogners FLIRT til lokaltrafikken rundt Helsingfors. Desse har fått den finske nemninga Sm5. Toga vert køyrte av VR, men dei er eigde av eit nytt selskap som heiter Huvudstadsregionens Vagnpark Ab (finsk: Pääkaupunkiseudun Junakalusto Oy). Dette er eit interkommunalt selskap som er eigd av Helsingfors, Vanda, Esbo og Grankulla, men òg VR eig omtrent ein tredel av det. Ein har oppretta selskapet for å ha ei betre styring med utgifter i kollektivtrafikk i byen, men det gjer det mogleg ein gong i framtida legge trafikken ut på anbod, der Huvudstadsregionens Vagnpark er eigaren av materiellet. Inntil vidare har VR monopol på all jernbanetrafikk i landet.

Sm5 er utrusta med totalt 260 sete og opp til 323 ståplassar, og er likt med type 74 og 75 heile 3,2 meter breie. Toga går på 1524 mm breispor.

Sveitsisk RABe 521 i lokaltrafikk rundt Zug

Foto: David Gubler

Sveits (RABe 521/522/523/524/526)

Tysk FLIRT tilhøyrande DB Regio

Foto: Richard Schröder

Referansar

• Denne artikkelen bygger på «Stadler FLIRT» frå Wikipedia på bokmål, den 28. oktober 2012.

Bakgrunnsstoff

• Datablad på type 74 og 75 Arkivert 2011-06-06 ved Wayback Machine. (Stadlerrail.com) (en)
• Foto, interiør i NSB type 74