Sørlandsbanen

Sørlandsbanen er jarnbanestrekninga frå Drammen over Kongsberg via Kristiansand til Stavanger.

Sørlandsbanen
Stavanger stasjon Foto: Kjetil Ree
Info
Land	Noreg
Type	Jarnbanelinje
Status	I drift
Utgangsstasjon	Stavanger stasjon
Endestasjon	Drammen stasjon
Tal på stasjonar	45
Drift
Opna	1944
Eigar	Bane NOR
Operatør(ar)	NSB, CargoNet, Cargolink
Type trafikk	Persontrafikk, godstog
Teknisk
Lengd	546 km
Lengd dobbeltspor	14 km
Høgste fart	160 km/t
Bruer	497
Tunnelar	190
Planovergangar	127

Historie

Sørlandsbanen vart bygd ut etappevis og vart sluttført av den tyske okkupasjonsmakta under andre verdskrigen. Frå 1. mai 1944 vart Sørlandsbanen opna for normal drift. I lange strekningar går jarnbanen inni landet i staden for langs den tettare folkesette kystlina. Ein grunn til dette var at jarnbanelina skulle vernast mot invaderande styrkar. I tillegg skulle det ikkje vera mogleg å skyte mot jarnbanelina frå krigsskip. Jernbanen var ei viktig transportåre for transport av soldatar såvel som krigsmateriell.

Stasjonen i Kristiansand er bygd som ein sekkestasjon, slik at gjennomgåande tog mellom Stavanger og Oslo må endre køyreretning.

Oppdeling

Sørlandsbanen kan delast opp i ei rekke understrekningar og sidebanar. Sjå elles stasjonsoversynet nedanfor.

• Oslo S-Drammen er Drammenbanen, opna i 1872
• Hokksund-Kongsberg, opna i 1871
• Kongsberg-Bø i Telemark, opna i 1924
• Lunde i Telemark-Kristiansand, opna i 1938
• Kristiansand-Moi, opna for vanleg drift 1. mars 1944
• Moi-Egersund, opna i 1904 (del av Flekkefjordbanen)
• Egersund-Stavanger er Jærbanen, opna i 1878

Stasjonar på Sørlandsbanen

• Drammen stasjon - 2,2 moh., stasjonen opna i 1866 da Randsfjordbanen stod ferdig.
• Hokksund stasjon, - 8,0 moh. stasjonen opna i 1866 da Randsfjordbanen stod ferdig.
• Kongsberg stasjon - 161,9 moh. Stasjonen vart opna i 1871 da Randsfjordbanens sideline Hokksund - Kongsberg stod ferdig. Ny stasjon på noverande stad vart teken i bruk i 1917 i samband med bygginga av Sørlandsbanen.
• Nordagutu stasjon, - 112,1 moh. Stasjonen vart opna i 1917 da Bratsbergbanen (Skien - Notodden) stod ferdig.
• Bø stasjon - 69,6 moh. Stasjonen vart opna i 1924 da Sørlandsbanen vart teken i bruk fram til Bø.
• Lunde stasjon - 77,1 moh. Stasjonen vart opna i 1925 da Sørlandsbanen vart teken i bruk fram til Lunde.
• Drangedal stasjon - 75,7 moh. Stasjonen vart opna i 1927 da Sørlandsbanen vart teken i bruk fram til Kragerø, Kragerøbanen.
• Neslandsvatn stasjon - 72,6 moh. Stasjonen vart opna i 1927 da Sørlandsbanen vart teken i bruk fram til Kragerø, Kragerøbanen.
• Gjerstad stasjon - 36,6 moh. Stasjonen vart opna i 1935 da Sørlandsbanen vart teken i bruk fram til Nelaug.
• Vegårshei stasjon - 183 moh. Stasjonen vart opna i 1935 da Sørlandsbanen vart teken i bruk fram til Nelaug.
• Nelaug stasjon, - 141,1 moh. Stasjonen vart opna i 1935. Arendalsbanen tar av her til Arendal stasjon.
• Vennesla stasjon - 43,1 moh. Stasjonen vart opna i 1895 samtidig med Setesdalsbanen frå Kristiansand til Byglandsfjord.
• Kristiansand stasjon - 5,5 moh. Stasjonen vart opna i 1895 i samband med Setesdalsbanen frå Kristiansand til Byglandsfjord.
• Nodeland stasjon - 25 moh. Stasjonen vart opna i 1943 da Sørlandsbanen vart teken i bruk fram til Moi.
• Breland stasjon - 176,9 moh. Stasjonen vart opna i 1943.
• Øyslebø stasjon haldeplass. Haldeplassen vart opna i 1944.
• Marnardal stasjon - 38,3 moh. Stasjonen vart opna i 1943.
• Audnedal stasjon - 106,6 moh. Stasjonen vart opna i 1943.
• Snartemo stasjon - 151,6 moh. Stasjonen vart opna i 1943.
• Storekvina stasjon - 135,9 moh. Stasjonen vart opna i 1943.
• Gyland stasjon - 123,1 moh. Stasjonen vart opna i 1943.
• Sira stasjon - 72,7 moh. Stasjonen vart opna i 1943.
• Moi stasjon - 58,4 moh. Stasjonen vart opna i 1904. Da stod Flekkefjordbanen frå Egersund til Flekkefjord klar til bruk.
• Egersund stasjon - 11,1 moh. Ny stasjon vart opna i 1944. Den gamle stasjonen frå 1878 låg ein kilometer frå den nye.
• Bryne stasjon - 30,4 moh. Stasjonen vart opna i 1878 som ein stasjon på Jærbanen.
• Sandnes stasjon - 6,1 moh. Ny stasjon i sentrum på 1990-talet. Den gamle stasjonen utanfor sentrum vart opna i 1878 som ein stasjon på Jærbanen.
• Stavanger stasjon - 5,3 moh. Stasjonen vart opna i 1878 som endestasjon på Jærbanen.