Frédéric Chopin

	Frédéric Chopin
	;
Fødd	1. mars 1810
Fødestad	Żelazowa Wola
Død	17. oktober 1849 (39 år)
Dødsstad	Paris
Fødenamn	Fryderyk Franciszek Chopin
Opphav	Frankrike, Det russiske imperiet, Hertugdømet Warszawa, Kongress-Polen, Den andre franske republikken
Aktiv	1817–1849
Instrument	piano
Verka som	komponist, pianist, musikkpedagog, virtuos, musikar, pedagog
Mor	Tekla Justyna Chopin
Far	Nicolas Chopin
Sambuar med	Maria Wodzińska, George Sand

Frédéric-François Chopin (1. mars 1810–17. oktober 1849) var ein polsk komponist og pianist. Han vart fødd som Fryderyk Franciszek Chopin, men tok det franske namnet (som han er mest kjend under) då han i ung alder drog tilbake til farens heimland, Frankrike, og slo seg ned i Paris, der han verka det meste av livet sitt. Etternamnet vert nokre gonger skrive Szopen på polsk. Chopin komponerte mesta utelukkande for piano.

Biografi

Med fransk far og polsk mor vart han fødd i Żelazowa Woła nær Warszawa i Polen, og starta den musikalske utdanninga si i 1816. Han komponerte sitt første verk i 1817 og heldt sin første offentlege konsert i 1818. Han studerte musikk først hos Joseph Elsner og etter 1826 ved musikkakademiet i Warszawa. Han var først og fremst klassisk utdanna, med vekt på Bach, Mozart og Haydn. På grunn av dei svært begrensa tilhøva i Warszawa, drog han som tjueåring til Wien for å skape seg ei karriere, men den austerrikske hovudstaden hadde nok av talentfulle pianistar, og han vart ikkje lagt særleg merke til. Deretter drog han til Paris, der han vart verande resten av livet.

Blant Frédéric Chopins venner var Franz Liszt, Vincenzo Bellini (som han er gravlagd ved sida av Père Lachaise) og Eugène Delacroix. Han var også ein venn av komponistane Hector Berlioz og Robert Schumann. Chopin var ikkje tilhengar av deira musikk, men dediserte nokre av sine komposisjonar til dei.

For å minnast Frédéric Chopin vert det kvart fjerde år heldt ein internasjonal pianokonkurranse i Warszawa.

Chopin og George Sand

Chopins kanskje mest kjende vennskap var med forfattarinna George Sand, eit forhold som varte i ti år, til dei vart samde om å skilje lag da Chopins sjukdom vart verre. Ein nemneverdig episode i deira liv saman var ein turbulent og miserabel vinter på Mallorca, kor dei var det meste av tida i uoppvarma hytter. Desperasjonen frå denne tida kan sporast i dei 24 preludia (op. 28), som Chopin skreiv mesteparten av tida på Mallorca. Klimaet fekk ein så alvorleg innverknad på Chopins helse (han leid av ein kronisk lungesjukdom) at han og George Sand var nøydde til å dra attende til Paris for å berge livet hans. Han overlevde, men vart aldri heilt frisk att etter dette opphaldet.

Chopins grav på Père Lachaise-gravlunden i Paris

Død og gravferd

Chopins dødsårsak var offisielt tuberkulose, sjølv om det vert spekulert i om han eigentleg døydde av andre lungesjukdomar som cystisk fibrose eller lungeemfysem. Han hadde ønskte at Mozarts rekviem skulle framførast i gravferda hans, som skulle haldast i Madeleinekyrkja. Rekviemet inneheld større delar kvinneleg koring, men Madeleinekyrkja hadde aldri tillate kvinnelege songarar i koret sitt. Gravferda vart utsett mesta to veker mens debatten raste. Til slutt gav kyrkja etter og oppfylte Chopins ønskje. Han vart gravlagd i Paris, men som Chopin hadde bede om, vart hjarta hans frakta til Polen og murt inn i den heilage krosskyrkja i Warszawa.

Musikk

Musikken hans høyrer heilt klart til i romantikken i den klassiske musikken, men Chopin likte ikkje omgrepet og ville ikkje assosierast med det.

Alle stykka hans, utan unntak, inkluderer piano. Dei fleste av desse er skrivne for solo piano, men det er også eit mindre tal verk for andre instrument og song.

Verk

Solopiano

4 balladar
1 bolero
2 bourréar
3 ecossaiser
27 etydar
2 fantasiar (1 om du ser bort frå Fantaisie-Impromptu)
1 fuge
4 impromptu (3 bortsett fra F.-I.)
58 masurkaer
21 nocturnes
17 polonesar (inkludert hybridstykket som består av Andante spianato for solopiano og Grande polonaise brillante for piano og orkester).
26 preludium
4 scherzoar
3 sonatar
19 valsar

Piano og orkester

2 konsertar for piano og orkester
4 andre verk - Variasjonar av La ci darem la mano; Krakowiak; Grand Fantaise on Polish Airs; Andante spianato and Grande Polonaise brillante

Vokal

20 songar på polsk for songstemme med piano.

Kammermusikk

1 pianotrio for fiolin, cello og piano
1 sonate for cello og piano
2 andre verk for cello og piano

Anna

Asteroide 3784 Chopin er oppkalla etter komponisten.

Bakgrunnsstoff

Biografiar (Project Gutenberg e-texts):
- Life of Chopin, av Franz Liszt Arkivert 2004-10-14 ved Wayback Machine.
- Frederick Chopin as a Man and Musician, av Frederick Niecks Arkivert 2004-10-14 ved Wayback Machine.
- Chopin: The Man and his Music, av James Huneker Arkivert 2004-10-14 ved Wayback Machine.
Chopins samlede verker på Classical Music Archives
Den internasjonale Frederick Chopin-pianokonkuransen
Chopin 2010 Arkivert 2010-03-05 ved Wayback Machine.