Kvitsøy kommune
Kvitsøy er ein kommune, eit kyrkjesokn og ei øygruppe utanfor Stavanger i Rogaland fylke.
| Kvitsøy kommune | |||
| kommune | |||
 | |||
|
|||
| Land |  Noreg
| ||
|---|---|---|---|
| Fylke | Rogaland | ||
| Adm.senter | Ystabøhamn | ||
| Areal | 6,29 km² | ||
| • land | 6,28 km² | ||
| • vatn | 0,01 km² | ||
| Folketal | 544 (1. januar 2024) | ||
| Målform | nøytral | ||
| Ordførar | Kjell André Nordbø (B) | ||
| Kommunenr. | 1144 | ||
 Kvitsøy kommune 59°03′44″N 5°24′42″E / 59.062222°N 5.411667°E | |||
 Kart som viser Kvitsøy kommune.
| |||
| Wikimedia Commons: Kvitsøy | |||
| Nettstad: www.kvitsoy.kommune.no | |||
Dei 365 øyar, holmar og skjer er til saman 5,73 kvadratkilometer. Kommunen vert omgjeve av dei ytre delane av Boknafjorden. Mot nord ligg Karmøy og Bokn, mot aust Rennesøy og Randaberg.
Fire av øyane har fastbuande, opphavleg var her seks gardar med krøtter. Det finst to større busetnader, og dei ligg ved tidlegare fiskehamner: Ystabøhamn, ein tettstad med 386 innbyggjarar per 1. januar 2023 i vest, og Leiasundet i aust.
Historie
endre
Kvitsøy ligg midt i skipsleia og ho var tidleg ein viktig møteplass. Erling Skjalgsson og Olav Haraldsson hadde fredsmøte her i 1016 og gjorde semje om fred. Eit anna fredsmøte hende i 1208 då baglerkongen Filippus Simonsson og birkebeinarleiaren Inge Bårdsson gjorde «kvitsøysemja» om kven som skulle styre i Vika.
Den første kyrkja, St Clemens-kyrkja vart truleg bygd samstundes med Stavanger domkyrkje. I dag er kyrkjeruinane ein låg haug ved Leiasund rett nord for steinkrossen på Krossøy. Ei ny kyrkje i tømmer, Kvitsøy kyrkje vart bygd i 1620.
Kvitsøy sokn er såleis eldgammal, men den vart eigen kommune først i 1923.[1]
I kommunen kom det ein stor radiosendar i 1982, eit sendeanlegg for sendingar på kortbølgje- og mellombølgje. Radiosendaren vart omtala som «Kvitsøysendaren» eller som «Kvitsøy kringkastar», men er allereie historie ettersom kortbølgje- og mellombølgjesendarane var lagt ned i 2004 høvesvis 2006.
Sendaren er ikkje lagt ned heilt. Det er fortsatt litt drift via sendaren, men i betydeleg mindre grad enn tidlegare.
Næringsliv
endreTidlegare var fangst av sild, mort og hummar viktige levevegar. Hummarfisket hadde stor verdi frå starten på 1800-talet til ca 1955. I dag er mange tilsette i småindustri, på Kvitsøy trafikksentral og i kommunen. Trafikksentralen kom i 2003, erstattar lósstasjonen og syter for tryggleik på havet frå Ryvarden til Jærens rev.
Kjelder
endre- Thomsen Hanne (red.): Rogaland Wigestrand forlag, Stavanger 2003
- Nettside hos Fornminneprosjektet i Rogaland Arkivert 2007-09-27 ved Wayback Machine.
