Vade-, måse- og alkefuglar

Vade-, måse- og alkefuglar
Svarthalespove Limosa limosa
Systematikk
Rike:	Dyr Animalia
Rekkje:	Ryggstrengdyr Chordata
Underrekkje:	Virveldyr Vertebrata
Overklasse:	Tetrapodar Tetrapoda
Klasse:	Fuglar Aves
Underklasse:	Neognathae
Overorden:	Neoaves
Orden:	Vade-, måse- og alkefuglar Charadriiformes Huxley, 1867

Vade-, måse- og alkefuglar (Charadriiformes) er ein mangfaldig biologisk orden av små til mellomstore fugleartar. Gruppa inneheld meir enn 370 artar og har medlemmer i alle delar av verda. Dei er mest talrike i nærleiken av vatn og et virvellause dyr eller andre smådyr, men somme er pelagiske, andre lever i ørkenar og nokre få finst i tjukke skogen.

Oversyn av familiar i rekkjefølgje etter Clementslista versjon 6.8 frå august 2013.

Stylteløpar, Himantopus himantopus

Raudflikbladhøne, Jacana jacana

Symjesnipe, Phalaropus lobatus

Mjølkebrakksvale, Glareola lactea

• Slirenebbfamilien, Chionididae

To artar knytt til Antarktis: antarktisslirenebb på fastlandet og på øyar i subantarktisk del av Sør-Atlanteren, maskeslirenebb er ein subarktisk øyart med leveområde i sørlege del av Indiahavet.

• Gulpesnipefamilien, Pluvianellidae

Gulpesnipa lever lengst sør i Sør-Amerika, liknar steinvendar i utsjånad og oppførsel.

• Trielfamilien, Burhinidae

Ti artar er spreidd i den tempererte sona verda rundt, føretrekkjer tørre eller halvtørre område. Av desse er arten triel eurasisk og ein tilfeldig vitjar i Noreg.

• Krokodillevaktar, Pluvianidae: Ein vadefugl med leveområde i tropisk Afrika sør for Sahara som hekkar på sandbankar av store elver.
• Avosettfamilien, Recurvirostridae

Familien med ni artar av avosettar og stylteløparar finst spreidd på alle kontinent unntatt Antarktisk. Karakteristisk er lange bein. Stylteløpar er ein sjeldan gjest i Noreg, avosett var tidlegare tilveldig hekkefugl på Jæren.

• Ibisnebbfamilien, Ibidorhynchidae

Ibisnebb er ein art som lever langs elvebredder på høglandet i Asia og i Himalaya.

• Tjeldfamilien, Haematopodidae

Samlar 11 artar langs alle kystar i verda med unntak av tropisk Afrika og Søraust-Asia. Den eurasiske tjeld er vanleg i Noreg.

• Lofamilien, Charadriidae

67 artar av loar og viper lever verda rundt helst nær vatn. Av desse er vipe og sandlo vanlege i Noreg.

• Slettevandrarfamilien, Pedionomidae

Slettevandrar er endemisk for Australia som liknar på vaktel i utsjånad.

• Rypesnipefamilien, Thinocoridae

Fire artar i to slekter i Sør-Amerika, liknar ryper, vaktlar og sandhøns, men har lengre venger.

• Riksesnipefamilien, Rostratulidae

Tre artar med habitat i våtmark: rikssnipe i Afrika, India og Søraust-asia, australrikssnipe er ein sjeldan, trua art i Australia, og dvergrikssnipe i Sør-Amerika.

• Bladhønsfamilien, Jacanidae

Dei åtte artane er spreidd i temperert sone over heile verda. Dei har lange tær og kan gå på flytande vegetasjon.

• Snipefamilien, Scolopacidae

Den mest talrike familien på artar i ordenen med nær 90 artar spreidd verda rundt.

• Springvaktelfamilien, Turnicidae

16 artar på varmt grasland i Asia, Afrika og Australia, dei er små, lite synlege fuglar som helst spring på bakken framfor å flyge.

Afrika, Asia og Australia.

• Krabbeetarfamilien, Dromadidae

Krabbeetaren liknar loar, men har lange bein. Leveområdet er rundt Indiahavet, rundt Raudehavet og Persiabukta sør til og med Madagaskar.

• Brakksvalefamilien, Glareolidae

8 artar ørkenløparar og 8 artar brakksvaler i tempererte område av Europa,

• Jofamilien, Stercorariidae

Sju artar i arktiske og antarktiske strøk, fire av dei finst i Noreg eller ved kysten: storjo, polarjo, tjuvjo og fjelljo. Dei andre artane er kaneljo, sørjo, og sørhavsjo, alle tre hekkar på den sørlege halvkule. Dei er gode flygarar, og har ofte fleire fargevariantar, morfar.

• Alkefamilien, Alcidae

24 artar av særs gode symjarar og dukkarar, lever i kjølige nordlege farvatn. Seks artar i Noreg.

• Måsefamilien, Laridae

  * Måsar Ca. 50 artar spreidd verda rundt. Ni hekkefuglar i Noreg inklusive Svalbard, i tillegg er ca. 6–7 gjesteartar.
  * Terner og noddyar, 44 artar over heile verda, jaktar med stupdukk.
  * Saksenebb, tre artar i Afrika, Sør-Asia og Amerika som fiskar flygande med undernebbet i vassflata.

• 

  Triel, Burhinus oedicnemus

• 

  Antarktisslirenebb, Chionis albus

• 

  Kronvipe, Vanellus coronatus

• 

  Gulpesnipe, Pluvianellus socialis

• 

  Amerikasvarttjeld, Haematopus bachmani

• 

  Ibisnebb, Ibidorhyncha struthersii

• 

  Slettevandrar, Pedionomus torquatus

Kjelde

• Artikkelen Charadriiformes på engelsk Wikipedia med underartiklar om familiar
• Artikkel om Ismåse hos Norsk Polarinstitutt