Hillesøy kyrkje

	Hillesøy kyrkje
	kyrkje
	Foto: Peter Kaino Jensen
Kyrkjesamfunn	Den norske kyrkja
Bispedøme	Nord-Hålogaland
Prosti	Tromsø domprosti
Sokn	Hillesøy
Fellesråd	Tromsø
Arkitekt	D. G. Evjen
Material	Tre
Innvigd	1889
Kyrkjegard	Ja
Sitjeplassar	304
	; Hillesøy kyrkje; 69°35′53″N 18°01′54″E / 69.5981°N 18.0317°E
	Wikimedia Commons: Hillesøy kirke

Hillesøy kyrkje er ei langkyrkje i tre frå 1889 på Kvaløya i Tromsø kommune, nærare bestemt på Austein på Brensholmen, lengst sørvest i kommunen.

Mellom klenodia inne i kyrkja er to tyske altarskåp frå rundt 1500. Det har vore kyrkje på Hillesøy sidan mellomalderen, men i 1889 vart det bygd ei ny kyrkje på Austein inne på Brensholmen. Tidlegare omfatta soknet òg store bygder på Nord-Senja, slik som Husøy, Botnhamn med fleire. Kyrkja har 304 sitjeplassar.

I soknet ligg òg Bentsjord kapell.

Inventar

Altarskåpet på altaret

Altarskåpet på sida i koret

Kyrkja sett frå inngangspartiet

Orgelgalleriet med englar på gallerifronten

Veggane i kyrkja er av ubehandla tre. Forsida på galleriet er dekorert med måleri av englar, noko som vart gjort i 1931, samstundes som preikestolen vart måla. Det heng to store lysekroner i taket, og der heng òg ein modell av ein fembøring.

Altarskåp 1

Altarskåpet som er plassert på altaret, er eit særs godt bevart eikeskåp laga i Lübeck i Tyskland mellom 1460 og 1470. Hovudpartiet i skåpet er delt i tre delar, separerte av veggar. Den midtre delen er den største, og inneheld ein skulptur som er nyare enn dei to andre skulpturane i skåpet. Midtskulpturen viser Jesus. Skulpturen til høgre er av Maria som holder Jesusbarnet i hendene, medan den venstre skulpturen viser Maria si mor, Anna av Jerusalem, som held Maria i armane. Maria held i sin tur Jesusbarnet i armane sine. Dørene viser Jesus på krossen og himmelferda. Altarskåpet vart restaurert av Tromsø Museum i 1963.

Altarskåp 2

I koret, på høgre sida sett frå kyrkjeskipet, står eit anna altarskåp. Også dette er før-reformatorisk, og skåpet har truleg opphaveleg stått i Baltestad kyrkje. Skåpet har tre skulpturar som viser St. Tomas, Maria Magdalena og St. Andreas.

Preikestol

Preikestolen vart truleg bygd samstundes med kyrkja. Stolen vart måla i 1931 og vart samstundes prega med ein gullkross.

Nattverdutstyr

Altarsølvet er frå kyrkja var ny i 1889.

Orgel

Orgelet er frå 1979.

Historie

Truleg var det allereie bygd ei kyrkje på Hillesøy før den fyrste kyrkja vart bygd på Tromsøya i 1240–50. Ved reformasjonen låg det tre kyrkjer og eit kapell innanfor dagens soknegrenser: Øyfjord kyrkje, Baltestad kyrkje, Hillesøy kyrkje og Håja kapell. Når desse kyrkjene vart bygde og akkurat kvar dei låg, er usikkert. Alle kyrkjene låg under Trondenes prestegjeld. Hillesøy var i lang tid plaga av mangel på prestar, og kyrkja skal ha vore i særs dårleg forfatning i 1716, ifølgje Thomas von Westen.

I 1731 vart Hillesøy eige prestegjeld med Øyfjord og Baltestad under seg, før Hillesøy vart lagd under Lenvik i 1759. Baltestad kyrkje vart då lagd ned. Då Lenvik kyrkje vart riven i 1855, fekk Hillesøy kyrkje det gamle altarskåpet frå Baltestad i gåve.

I 1770 vart det bygd ei ny kyrkje på Hillesøy. Utover 1800-talet vart stadig nye område overført til soknet frå Tromsø og Senja, og kyrkja vart for lita. Det vart difor bygd ei ny kyrkje i 1889. Plasseringa på Brensholmen var dels for å gjere seilingsforholda frå Senja lettare, dels for å plassere kyrkja midt i soknet. Bortsett frå altarskåpa vart alt av katolsk inventar kasta i prosessen med å byggje ny kyrkje.

Kjelder

Hillesøy kirke –100 år 1889–1989. Kort historisk minneskrift utgitt til jubileet 20. august 1989., Hillesøy menighetsråd, 1989.
Denne artikkelen bygger på «Hillesøy kirke» frå Wikipedia på bokmål, den 26. september 2019.

Bakgrunnsstoff

Alf Henry Rasmussen (1993). «Hillesøy kirke, Hillesøy». Våre kirker. Norsk kirkeleksikon. Kirkenær: Vanebo forlag. s. 147. ISBN 82-75-27022-7.
Kyrkjesøk
Hillesøy kyrkje i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren