Tussebruri

«Tussebruri» eller «Tussebrureferdi» er ein gangar spela på Voss, i Telemark, i Valdres og i Setesdal. Dette er ein vandreslått som er sopass gamal at det er uvisst å seia kvar han opphavleg kom frå. Truleg er kjerneområdet Voss eller Sogn. Slåtten er rekna som gamal på Voss. Slåtten går på nedstilt bass og er spela i 6/8-takt.

Nokre av formene er og kalla «Røven». Elles er slåtten kalla «Vossetussa», eller «Søtebroki åt Netrøsti» (Valdres), eller «Båtlåten» (Valdres. Til minne om eit brurepar som drukna av di brurebåten kvelvde). Stevet «Ser du røven, Lambetjuven» finst som songleik i Sogn. Slåttemotivet er soleis svært utbreidd. Wilhelm Sorteberg bygde ut gangaren «Gubben på Norefjell» over taka i slåtten.

Variantgruppa

Hardingfeleverket har katalogisert slåtten under gruppenr 115/125. Wilhelm Sorteberg bygde ut ei eiga form (nr 12).

• Nr 12: «Gubben i Norefjell», av og etter Wilhelm Sorteberg frå Krødsherad. Truls Ørpen skreiv ned slåtten 1908-09. Slåtten er brigda over «Tussebruri», og soleis teken med her.

Nr. 115

• a: «Tussebruri», etter Hølje Sjoåsen frå Tuddal [1]. Nedskrift Eivind Groven 1921 (G 469).

• b: «Tussebrureferdi», etter Knut Dale frå Tinn [2]. Nedskrift Truls Ørpen 1910 etter voksrullopptak (Ø 397). Johan Halvorsen skreiv ned slåtten i si samling. Forma var så nytta av Edvard Grieg i hans opus 72.

• c: «Røven», etter Ola Mosafinn frå Voss [3]. Nedskrift Arne Bjørndal 1905. Isak Rokne lærde bort slåtten då Mosafinn var tolv år gamal. Stevet Ser du røven, lambetjuven, du høyrer til forma. Spelemannen Halvor Flatland skal ha lært forma av Mosafinn og nytta ho i Telemark.

• d: «Tussebruri», etter Olav H. Tveito frå Vinje [4]. Nedskrift Eivind Groven 1920 etter minne (G 995).

• e: «Ser du røven, Lambetjuven», etter Olav Moe frå Aurdal i Valdres [5]. Nedskrift Eivind Groven 1952 etter sending i NRK (G 997). Olav Moe rekna slåtten som gamal i Valdres, men stevet er det same som på Voss. ”Det er klagesongen uppi fjellet over skadyri som gjere skae på bufeet” (Olav Moe).

• f: «Bondedans», etter Olav Moe frå Aurdal [6]. Nedskrift Arne Bjørndal i 1930-åra (B 1055). Moe lærde slåtten av Ola Hamresbrøti frå Vestre Slidre.

Supplementsformer:

• 125 a: «Tussebrureferdi», etter Torleiv Bjørgum frå Rysstad i Setesdal [7]. Nedskrift Eivind Groven 1968 (G 1760).

• 125 b: «Vossetussa», etter Halldor Meland frå Kvam [8]. Nedskrift Eivind Groven 1964 etter privatopptak. Meland bygde ut slåtten etter Ola Mosafinn.

Innspelingar (i utval)

• Olav Moe, hardingfele. Innspilt i Oslo 23. februar 1954. Han blei utgjeven på 78-plata His Master's Voice A.L. 3394.