Grågås
- For den islandske lovboka «Grågåsa», sjå Grágás
Grågås (Anser anser) er ein stor fugl i andefamilien.
| Grågås | |
 Grågås | |
Læte | |
| Utbreiing og status | |
Status i verda:  LivskraftigStatus i Noreg: Livskraftig[1] Utbreiinga av Grågås | |
| Systematikk | |
| Rike: | Dyr Animalia |
| Rekkje: | Ryggstrengdyr Chordata |
| Underrekkje: | Virveldyr Vertebrata |
| Klasse: | Fuglar Aves |
| Orden: | Andefuglar Anseriformes |
| Familie: | Andefamilien Anatidae |
| Slekt: | Anser |
| Art: | Grågås A. anser |
| Vitskapleg namn | |
| Anser anser | |
Skildring
endreGrågåsa når ei lengd på 75–90 cm og har eit vengespenn på 147–180 cm Vekta er normalt mellom 2,2 og 5,5 kg. Ho har oransjefarga nebb og er grå med mørke spettar på øvre del av halsen og langs sidene. Spettane blir mørkare og større mot tuppen av vengefjørene, som er heilt mørke. Fuglen har dessutan innslag av kvitt på undersida av stjerten.
Ein deler gjerne grågåsa inn i to underartar, ein vestleg og ein austleg. Tidlegare rekna ein òg norske, islandske og skotske grågjæser som ein eigen underart, men ei slik inndeling blir per i dag ikkje akseptert.
Utbreiing og hekking
endre
Grågåsa er ein trekkfugl, sjølv om dei som hekkar i Skottland, som visse andre populasjonar i nordvest-Europa, er standfuglar. Ho hekkar i det det geografiske området som blir kalla Palearktis, frå Island til Nederland i vest via Nord-Europa og Russland til Stillehavet i aust. Under trekket vår og haust er det kjent at grågjæser kan «haike» med andre gjæser, eksempelvis kortnebbgås på veg mot hekkeplassane på Svalbard.
I Noreg hekkar grågåsa stort sett langs kysten, på gras- og lyngkledde holmar og øyar, frå Oslofjorden til Porsangerfjorden. Det er òg registrert hekkande fugl på det indre Austlandet. I 2007 hekka det eit grågåspar på ei av dei små øyane utanfor Vesterntangen i Hønefoss, der Begnaelva møter Randselva. Hekkinga på Austlandet har truleg samanheng med utsetting av fugl i indre Oslofjorden frå 1960-talet og framover. Tidlegare hekka nemleg grågåsa berre frå Rogaland og nordover.[2] Den norske bestanden høyrer til den nordvesteuropeiske grågåsbestanden.
Anna
endreGrågåsa er stamfaren til tamgåsa i Europa og Nord-Amerika. Flokkar med ville fuglar som stammar frå tamfuglar er utbreidde.
Innanfor vitskapen har grågåsa ein historisk posisjon som den arten som åtferdsforskaren Konrad Lorenz først brukte i studia sine om det behavioristiske fenomenet preging.
Galleri
endre-
Grågåsegg. -
![Grågås i trekk over Hønefoss, på veg mot hekkeplassane i Trøndelag. Turen tek omkring åtte timar frå Tyrifjorden.]]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/HPIM3999.JPG/120px-HPIM3999.JPG)
Grågås i trekk over Hønefoss, på veg mot hekkeplassane i Trøndelag. Turen tek omkring åtte timar frå Tyrifjorden.]] -
Beitande grågås i Ystad, februar 2016.
![Grågås i trekk over Hønefoss, på veg mot hekkeplassane i Trøndelag. Turen tek omkring åtte timar frå Tyrifjorden.]]](/wiki/Fil:HPIM3999.JPG)
Kjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Grågås» frå Wikipedia på bokmål, den 1. januar 2010.
- Referansar
- ↑ Stokke BG, Dale S, Jacobsen K-O, Lislevand T, Solvang R og Strøm H (24. november 2021). «Fugler: Vurdering av grågås Anser anser for Norge. Norsk rødliste for arter 2021.». Artsdatabanken. Henta 13. mars 2022.
- ↑ «Artsdatabankens artsopplysningar». Artsdatabanken. 13. mars 2022. Henta 13. mars 2022.
Bakgrunnsstoff
endre- (no) Grågås hos Artsdatabanken
- (en) Grågås – oversikt og omtale av artane i WORMS-databasen
- (en) Grågås i Encyclopedia of Life
- (en) Grågås i Global Biodiversity Information Facility
- (sv) Grågås hos Dyntaxa
- (en) Grågås hos Fauna Europaea
- (en) Grågås hos Fossilworks
- (en) Grågås hos ITIS
- (en) Grågås hos NCBI
- (en) Kategori:Anser anser – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- (en) Anser anser – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
