Statsarkivet i Bergen

Statsarkivet i Bergen er ein del av Arkivverket og tek hand om eldre arkivmateriale frå statlege organ på lokalt og regionalt nivå i Vestland fylke, tidlegare for både Hordaland og Sogn og Fjordane.

Statsarkivet i Bergen
Statsarkivet i Bergen 2009
Skipa	1885
Hovudkontor	Årstadveien 22, Bergen
Land	Noreg
Nettstad	http://www.arkivverket.no/arkivverket/Arkivverket/Statsarkivet-i-Bergen

Historie

Institusjonen vart oppretta i 1885, og vart fram til 1919 kalla Stiftsarkivet i Bergen. Fram til 1921 heldt statsarkivet til i Klosteret 17 («Bethlehem»). Sommaren 1921 flytta statsarkivet til Årstad til ein nyoppført bygning (arkitekt Egill Reimers), som i 1924 fekk diplom frå Houens fonds diplom for god arkitektur. Bygningen er oppført i stein og med tydeleg inspirasjon frå eldre steinbygningar i Bergen og Selje kloster.

Statsarkivet i Bergen hadde dei geistlege arkiva frå Sunnmøre til 1929, og materiale for Rogaland til det vart oppretta eige statsarkivkontor i Stavanger i 1949.

Under andre verdskrig 1940–1945 vart arkiva (stort sett) flytta ut, og bygningen brukt av dei tyske okkupasjonsstyrkane som kontor for generalen for dei tyske landstridskreftene (Hermann Tittel 1940–1941, Bruno Ortner 1941–1942, Kurt Badinski 1942–1943, Hans Wagner 1943–1944, Karl von Beeren 1944 og Johann de Boer 1944–1945) på Vestlandet, for bykommandanturet og den tyske feltkrigsretten. Tyskarane tok mange bygningar på Årstad, og bygde eit større bunkersanlegg, panservogngarasje og ei barakk for det tyske militærpolitiet på tomten til statsarkivet.

I 1975 vart det oppført ein konserveringspaviljong (arkitekt Peter Helland-Hansen) på grunnmuren til Tyskarbarakka, og i 1992–1993 vart det bygd eit magasintilbygg (arkitekt Hans Jacob Hansteen). Den samla magasinkapasiteten er etter bygging av nye magasin i 2011 34 000 hyllemeter. Ombygging og rehabilitering av det gamle bygget var ferdig hausten 2012.

I 2001 kom Lepraarkiva i Bergen, som er å finne ved Bergen byarkiv, Stiftelsen St. Jørgen, Norsk Medisinsk fødselsregister og Statsarkivet i Bergen, inn på UNESCO si liste Memory of the World. Samtidig kom manuskriptet til Et dukkehjem av Henrik Ibsen inn på same lista.

Stifts-/statsarkivarar i Bergen

• 1885–1903: Cand. jur. Thomas Brown Lie Hermansen (1853-1903)
• 1903–1933: Dr. philos. Just Bing (1866-1954)
• 1934–1960: Cand. philol. Einar Jansen (1893-1960)
• 1960–1971: Cand. jur. Ragnvald Martin Samdal (1908-1976)
• 1971–1995: Cand. philol. Egil Øvrebø (1928-2011)
• 1995– : Cand. philol. Yngve Nedrebø (1954-)

Litteratur

• Hartvedt, Gunnar Hagen; Bergen Byleksikon, Oslo 1994, ISBN 82-573-0485-9
• Statsarkivet i Bergen. Dokumentene forteller (Riksarkivaren, skriftserie 16, 2004)
• Bergenposten, 1998-. ISSN 1501-4436

Bakgrunnsstoff

• Offisiell nettstad
• Memory of the World index http://www.unesco.org/webworld/mdm/register/index.html
• Kunsthistorie.com