Sunnmøre

Kart over Møre og Romsdal fylke, med Sunnmøre markert i raudt.

Geirangerfjorden med fossen Dei sju systrene.

Sunnmøre er eit distrikt som utgjer den sørlege delen av Møre og Romsdal fylke. Distriktet ligg mellom Nordfjord i sør, Romsdal i nord og Ottadalen i søraust. Sunnmøre utgjorde tidlegare eit eige fogderi, Sunnmærafylki frå mellomalderen. I dag utgjer det to domssokn, Søre Sunnmøre og Sunnmøre, og tre prosti, Søre, Austre og Nordre Sunnmøre. På Sunnmøre ligg kommunane Ålesund, Vanylven, Sande, Herøy, Ulstein, Hareid, Volda, Ørsta, Ørskog, Norddal, Stranda, Stordal, Sykkylven, Skodje, Sula, Giske og Haram; til saman 5 232 km² med 141 604 innbyggjarar (1/10-2014).

Landskapet på Sunnmøre er sterkt oppskore med fleire store og små øyar langs kysten. Dei største øyane er Hareidlandet og Gurskøya. Det er også fleire lange og tronge fjordar i området; særleg kjend er Geirangerfjorden som er 15 kilometer lang. I indre strøk, mellom fjordane og dalane innanfor, ligg høge, sterkt kuperte fjellområde. Den høgste fjelltoppen på Sunnmøre er Pyttegga på 1999 moh.

Den største byen på Sunnmøre er Ålesund. I tillegg har området to andre byar: Ulsteinvik og Fosnavåg. Viktige større tettstader er Ørsta, Volda, Sykkylven, Hareid, Nordstrand (Valderøy), Stranda og Brattvåg.

Sunnmørsdialekten høyrer saman med nordfjordmål og sunnfjordmål til dei nordlege e-måla under dei vestlandske målføra — ei gruppe der romsdalsdialekten ofte også er rekna med. Folk frå Sunnmøre blir kalla for sunnmøringar.

NamnEndra

Sunnmøre^[1] er den regionen ein i middelalderen kalla Sunnmǿrafylki. Ordet «møre»^[2] kjem av den norrøne dativsforma «á Mǿri» av mǿrr som tyder «land», truleg òg i samanheng med norrønt marr som tyder «hav». Tydinga blir då: «landet ved havet» eller «myrlandet». Sunnmøre må dermed tyde «den sørlege luten av landet ved havet».

Administrative inndelingarEndra

Regionråd:

Sunnmøre regionråd: Alle kommunene på Sunnmøre. I tillegg kjem Sandøy og Vestnes i Romsdal.

Prosti i den norske kyrkja, alle under Møre bispedømme:

Søre Sunnmøre prosti: Vanylven, Sande, Herøy, Volda, Ørsta, Hareid og Ulstein.
Austre Sunnmøre prosti: Skodje, Ørskog, Norddal, Stordal, Stranda og Sykkylven.
Nordre Sunnmøre prosti: Ålesund, Giske, Haram og Sula.

Kommunar på SunnmøreEndra

Nr.	Namn	Adm.senter	Folkemengd	Flatevidd km²	Målform
1504	Ålesund	Ålesund		98	Nøytral
1511	Vanylven	Fiskåbygd	000000000003117.00000000003 117	385	Nynorsk
1514	Sande	Larsnes	000000000002461.00000000002 461	93	Nynorsk
1515	Herøy	Fosnavåg	000000000008900.00000000008 900	120	Nynorsk
1516	Ulstein	Ulsteinvik	000000000008571.00000000008 571	97	Nynorsk
1517	Hareid	Hareid	000000000005175.00000000005 175	82	Nynorsk
1519	Volda	Volda		547	Nynorsk
1520	Ørsta	Ørsta	000000000010825.000000000010 825	805	Nynorsk
1523	Ørskog	Sjøholt		132	Nynorsk
1524	Norddal	Valldal		944	Nynorsk
1525	Stranda	Stranda	000000000004523.00000000004 523	866	Nynorsk
1526	Stordal	Stordal		247	Nynorsk
1528	Sykkylven	Sykkylven	000000000007625.00000000007 625	338	Nynorsk
1529	Skodje	Skodje		120	Nynorsk
1531	Sula	Langevåg	000000000009310.00000000009 310	59	Nynorsk
1532	Giske	Valderøya	000000000008462.00000000008 462	40	Nynorsk
1534	Haram	Brattvåg		261	Nynorsk