Eilev Smedal
Eilev Smedal, fødd 1889 og daud 1938, var ein spelemann frå Seljord i Telemark.
| Eilev Smedal | |||
| Fødd | 10. juli 1889 | ||
|---|---|---|---|
| Fødestad | Seljord | ||
| Død | 1938 (48 år) | ||
| Opphav | Noreg | ||
| Verka som | musikar, lege | ||
Eilev Smedal var fødd inn i ein søskjenflokk der mest alle spela fele: Harald, Gunnleik, Olav, Gregar og Eilev. Dei førande brørne var Eilev sjølv og bror hans, Gunnleik Smedal. Mor deira var dotter av Signe Gibøen, søster til Håvard Gibøen, og slik var Smedalskarane og skyldte til Olav Groven. Gjennom mora kom Smedalskarane tidleg i kontakt med Gibø-tradisjonen.
Eilev Smedal hadde mellom anna lært slåttar av Kjetil Håvardsson, son av Håvard Gibøen, og hadde noko spel etter Lars Fykerud. Han hadde eit flokete spel med mykje fingerbruk, som kom til å verte stilideal for både Olav Groven og Eivind Mo. Han var ein av dei første som skjøna verdien av plateinnspeling, og spela inn fleire numre som vart utgjevne alt i 1913. Han reiste til Amerika i 1914, og arbeidde som lækjar der, men var heimom to gonger sidan, i 1928 og i 1936. Båe gongene sette han varuge spor etter seg som spelemann i Telemark. I 1936 gjorde han og nokre opptak for NRK, som sidan vart skrivne opp etter han (ved Eivind Groven).
Sommaren 1936 reiste Eilev Smedal og Eivind Mo på ei lengre reise gjennom Telemark, og kom mellom anna til Møsstrond. Der råka dei på Arne Bjørndal, som hadde vore hjå Knut Vågen på samlarferd. Bjørndal følgde med dei over Møsvatn. og sytte for å fotografere ferdelaget.
Smedal døydde i Amerika i 1938.
Slåttar skrivne ned etter Eilev Smedal endre
Hardingfeleverket har trykt opp 22 slåttar skrivne ned etter Eilev Smedal, dei fleste av Eivind Groven i 1936. Truls Ørpen skreiv og ned nokre nummer etter opptak.
Gangar 6/8 endre
- 27: Storegut. Nedskriven 1936 (G 651). Slåtten er kalla opp etter kjempekaren Olav Nordigard, hovudpersonen i diktsamlinga til Aasmund Olavsson Vinje.
- 67: Meglaren. Nedskriven 1936 (G 953). Slåtten går på høg ters (A-E-A-E). Han er etter Myllarguten. Myllaren pla nytte denne i bryllaup når det vart ugreie ved bordsettet, særleg når brurefølgjet kom frå loftet og det ikkje fekk plass snøgt nok. Når Myllarguten spela slåtten, laut dei andre gå frå bordet og gje rom for følgjet (Hardingfeleverket).
- 77b: Sindroen. Nedskriven 1955 etter opptak 1936 (G 1000). Namnet er etter spelemannen Olav Sindro frå Nore. Variant a er etter Nils Stubberud, Sigdal, som hadde slåtten frå Torkjell Haugerud.
- 93b: Vårlengt. Nedskriven 1936 (G 362). Variant a er etter Lars Hovden, og c etter Olav H. Tveito. Slåtten skal vera laga av Lars Fykerud.
- 98a: Systerslått. Nedskriven 1936 (G 957). Smedal hadde slåtten frå Kjetil Håvardsson, Møsstrond, som hadde lært han av far sin, Håvard Gibøen. Rekna til krinsen Kivlemøyane. Variant b er etter Johannes Dale, og C etter Høye Kvåle. Alle formene er i Gibø-tradisjon. Slåtten er og kalla Kivlemøyane I. Felestillet er F-C-A-E (Understilt).
- 101b: Kjempehallingen. Nedskrift Truls Ørpen 1917 etter opptak (Ø 199). Variant a er etter Olav R. Berge, c er etter Gjermund Haugen, og d (Margit Langerud), etter Olav Fyrileiv frå Heddal.
- 118d: Fjøllmanngjenta. Nedskriven 1936 (G 363). Smedal hadde slåtten etter Kjetil Håvardsson, son av Håvard Gibøen.
Gangar 2/4 endre
- 106b: Maltsteinen. Nedskrift Truls Ørpen 1956 etter opptak i NRK (Ø 455). Variant a er etter Olav R. Berge. Eivind Groven pla skøytte saman desse to formene til ei storform.
- 108a: Bordstabelen. Nedskriven 1936 (G 550). Slåtten har nokre vandretak frå Hildalen. Variant b er etter Åsmund Gøytil, Lårdal.
- 118b: Fille-Vern. Nedskriven 1936 (G 366). Variant a og c er etter Gunnulv Borgen. Både Knut Dale og Lars Fykerud nytta slåtten, som nok skriv seg frå gamle Hans Fykerud.
- 140d: Halling. Nedskriven 1920 etter minne. Her er det notert "Etter Olav H. Tveito og Eilev Smedal" (G 602). Slåtten er elles kalla Mattis Flathus eller Talishaugen. Slåtten skriv seg nok frå spelemannen Mattis Flathus, lærar av Myllarguten.
- 160h: Heit du fa`i min. Nedskriven 1936 (G 368).
- 161s: Geituften. Nedskriven 1936 (G 959). Geitufs var ein husmannsplass under garden Vasstveit i Seljord, Namnet skriv seg truleg frå ein dansar eller spelemann som budde her. Variant av gangaren Førnesbrunen.
Springar endre
- 367b: Springar etter Fykerud. Nedskriven 1936 (G 371). Smedal hadde slåtten etter bror sin, Harald Smedal, som hadde lært han av Lars Fykerud. Variant a, Fjellbekken, er etter Steingrim Haukjem, som hadde slåtten frå Kjetil Flatin. Haukjem spela i Smedalstradisjon.
- 416b: Napperen. Nedskrift Truls Ørpen 1913 etter opptak. Namnet på slåtten skriv seg frå Olav Napper frå Fyresdal. Variant a er etter Olav Risdal, Setesdal. Variant c er etter Olav Groven. Lars Fykerud skal ha bygd ut slåtten.
- 523j: Nisien. Nedskriven 1936 (G 949). Slåtten er kalla opp etter Jon Nisi frå Gransherad. Variant av Flesbergen.
- 525d: Jondølen. G 442b. Nedstilt bass. Etter Kjetil Haugen frå Vinje.