Per

Per er ei nordisk form av mannsnamnet Peter med opphav i det greske Petros, som tyder 'stein' eller 'klippe'. Per er også ein bretonsk variant av det franske namnet Pierre, som har same opphav. Per har namnedag den 29. juni i Noreg og Finland og 1. august i Sverige.

Det nordiske namnet er utvikla frå den gamle svenske forma av Peter, Pädher (sjå Peder). Andre skrivemåtar for namnet er Pehr, Peer eller Pär.

Per er eit svært vanleg namn i Noreg, Sverige og Danmark. I 2006 var Per det nest mest brukte mannsnamnet i Noreg og det tredje mest brukte personnamnet uavhengig av kjønn, etter Anne og Jan.

Per er opphav til patronym-etternamn som Persen, Person og Persson. Sjølv om Per er eit særs vanleg førenamn i Noreg er ikkje Persen eit på langt nær like utbreidd etternamn. Dette fordi Peder, og ikkje Per, var den vanlege forma av namnet då overgangen frå patronymikon til etternamn kom. Pedersen er difor eit vanleg norsk etternamn. Mange av dei som heiter Persen i Noreg har samisk opphav.

Som personnamn er Per ofte brukt samansett med andre førenamn. Dei vanlegaste kombinasjonane var i 2005 Per Arne/Per-Arne, Per Kristian/Per Christian, Per Olav, Per Erik/Per-Erik og Per Gunnar.

Kjende namneberarar

Per Sivle (1857–1904), norsk forfattar
Pehr Evind Svinhufvud (1861–1944), finsk advokat og Finlands president 1931–1937
Pär Lagerkvist (1861–1974), svensk forfattar og Nobelpris-vinnar
Per Albin Hansson (1885–1946), svensk statsminister 1932–1946
Per Aabel (1902–1999), norsk skodespelar
Per Høst (1907–1971), norsk zoolog og føregangsmann for norsk dokumentarfilm
Per Borten (1913–2005), norsk statsminister 1965–1971
Per Jorsett (1920–), norsk sportsjournalist
Per Hansson (1922–1982), norsk forfattar
Per Olof Sundman (1922–1992), svensk forfattar
Per Kleppe (1923–), norsk handels- og skipsfartsminister 1971–1972, finansminister 1973–1979
Per Wahlöö (1926–1975), svensk krimforfattar, kjent for serien om Martin Beck
Per Asplin (1928–1996), norsk skodespelar og revyartist
Per Lønning (1928–), biskop av Borg 1969–1975, biskop av Bjørgvin 1987–1994
Per Øyvind Heradstveit (1932-2004), NRK-journalist
Per Ung (1933–), norsk kunstnar
Per Olov Enquist (1934–), svensk forfattar
Pehr G. Gyllenhammar (1935–), svensk forretningsmann
Per Christian Jersild, (1935–), svensk forfattar, best kjent som P.C. Jersild
Per Spook (1939–), norsk moteskapar og klesdesignar
Per Fugelli (1943-), norsk medisinprofessor
Per Oskar Kjølaas (1948-), norsk biskop
Per Arne Dahl (1950-), norsk prest
Per-Kristian Foss (1950-), norsk politikar (H)
Per Oddvar Hildre (1950-), norsk dirigent
Per Petterson (1952–), norsk forfattar
Per Inge Torkelsen (1953-), norsk komikar
Per Olaf Lundteigen (1953-), norsk politikar
Per Eide (1954–), norsk fotograf
Per Bergerud (1956–), norsk skihoppar
Per Håkan Gessle (1959–), svensk songar og komponist
Per-Mathias Høgmo (1959–), norsk fotballtrenar
Per Natrud Bergersen (1960–1990), norsk songar og låtskrivar
Per Sundnes (1966-), norsk programleiar
Peer Osmundsvaag (1971–), norsk DJ, betre kjent som DJ Peer

Oppdikta personar

Per, eldste bror til eventyrfiguren Espen Askeladd
Peer Gynt i Ibsen sitt skodespel av same namn
Per Ulv, teiknefilmfigur som jaktar på Bippe Stankelbein

Annan bruk av navmet

Pehr Ugland, konjakk og bark
Ekstremvêret Per, eit kraftig uvær som ramma Sverige og Noreg i januar 2007

Kjelder

Denne artikkelen bygger på «Per» frå Wikipedia på bokmål, den 29. juni 2008.