Sør-Varanger kommune
Sør-Varanger er ein kommune som ligg nordaust i Troms og Finnmark fylke. Kommunen grensar i vest til Nesseby kommune, i aust til Petsjenga i Russland og i sør til Enare i Finland.
| Sør-Varanger kommune | |||
| kommune | |||
 | |||
|
|||
| Land |  Noreg
| ||
|---|---|---|---|
| Fylke | Finnmark | ||
| Adm.senter | Kirkenes | ||
| Areal | 3 971,42 km² | ||
| - land | 3 480,41 km² | ||
| - vatn | 491,01 km² | ||
| Folketal | 9 850 (1. januar 2023) | ||
| Målform | bokmål | ||
| Ordførar | Lena Norum Bergeng (Ap) | ||
| Kommunenr. | 5444 | ||
 Sør-Varanger kommune | |||
 | |||
| Wikimedia Commons: Sør-Varanger | |||
| Nettstad: www.sor-varanger.kommune.no | |||
GeografiEndra
Klimaet er subarktisk, eit tørt innlandsklima prega av kalde vintrar og relativt varme somrar.
Kommunesenteret ligg på Kirkenes, der det bur om lag 3 500 ibuarar. Kirkenes er ein av dei største byane i Finnmark, og er vendepunkt for Hurtigruta og E6. I kommunen er det òg mellomriksveg til Russland og Finland, med tollstader på Storskog (Russland) og Neiden (Finland). Kommunen har eigen flyplass med direkteflygingar til Oslo (Gardermoen), og elles til flyplassar i Finnmark og Troms.
Tettstader i kommunenEndra
- Bjørnevatn - 2 579 innbyggjarar per 1. januar 2017
- Hesseng - 1 733 innbyggjarar per 1. januar 2017
- Kirkenes - 3 566 innbyggjarar per 1. januar 2017
Andre stader i Sør-Varanger er Bugøyfjord, Bugøynes, Hesseng, Jarfjord, Neiden, Sandnes, Skogfoss og Svanvik.
HistorieEndra
FolketalsutviklingEndra
Sør-Varanger var den største kommunen i Finnmark i folketal fram til 1967, då Alta kommune vart større.
Folketalsutvikling for Sør-Varanger kommune frå 1920:
| 1.12.1920[1] | 1.12.1930[2] | 3.12.1946[2] | 1.1.1951[3] | 1.1.1961[3] | 1.1.1971[3] | 1.1.1981[3] | 1.1.1991[3] | 1.1.2001[3] | 1.1.2010[3] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 4876 | 7590 | 7993 | 8921 | 10186 | 10482 | 10447 | 9693 | 9498 | 9738 |
NæringslivEndra
Kommunen vart bygd opp kring gruveselskapet Sydvaranger AS, som dreiv jernmalmgruvene i Bjørnevatn i perioden 1906-1996.
Kirkenes ligg strategisk plassert sentralt i Barentsregionen, og er i dag eit viktig knutepunkt i utviklinga av næringssamarbeid med Nordvest-Russland. Dei viktigaste næringane på Kirkenes er hamnerelaterte verksemder (skipsreparasjon, service) og ulike verksemder retta mot Nordvest-Russland. Andre viktige næringar i Sør-Varanger er handel, reiseliv, sjukehusdrift, jordbruk, reindrift og kommunal verksemd.
Før gruvene i Bjørnevatn vart starta, var Sør-Varanger fyrst og fremst eit samfunn basert på reindrift og fiske, med i hovudsak aust- og nordsamisk og finsk folkesetnad. Etter at gruvene vart opna vart det auka norsk busetnad, og som ei fylgje av den norske bureisingspolitikken vart Pasvikdalen forvandla frå eit område dominert av tradisjonell samisk og finsk næringsverksemd til eit jordbruksområde der norske bønder vart prioriterte av det statlege jordsalsstyret.
Russland har eit generalkonsulat på Kirkenes,[4] og fleire land har honorære konsular i byen.
StyresmakterEndra
Ordføraren i 2018 er Rune Rafaelsen.[5]
Kjende personar frå Sør-VarangerEndra
- Per John Johansen Savio (1877-1905), polfarar 1898–1900
- Hans Thomas Lange Schaanning (1878–1956), ornitolog
- Ole Must (1879-1934), polfarar 1898–1900
- Aksel Konrad Mikkola (1891–1975), stortingsrepresentant for Arbeiderpartiet
- John Savio (1902–1938), samisk kunstnar
- Osvald Harjo (1910–1993), motstandsmann, mangeårig fange i Sovjetunionen
- Liv Kristin Hatle (f. 1936), kardiolog og forskar[6]
- Bendik Rugaas (f. 1942), tidl. nasjonalbibliotekar og planleggings- og samordningsminister
- Unni Evjen (1943-2019), skodespelar
- Vegard Ulvang, skirennar og OL-meistar
- Tore Olsen (f. 1970), skirennar
- Krister Sørgård (f. 1970), langrennsløpar
- Hege Moe Eriksen (f. 1975), utanrikskorrespondent og programleier (NRK)
- John Kristian Dahl (f. 1981)
- Kari Elisabeth Kaski (f. 1987), politikar
- Grete Haagenrud, forfattar
- Per Oskar Kjølaas, biskop i Nord-Hålogaland
VenskapsbyarEndra
Sør-Varanger har tre venskapskommunar: Enare (Finland), Petsjenga (Russland) og Severomorsk (Russland). Samarbeidet med Petsjenga har vart i over 20 år, og er særleg utvikla på kultursektoren.[treng kjelde]
Sjå ògEndra
FotnotarEndra
- ↑ Statistisk årbok for kongeriket Norge 40de årgang, 1920 (Det statistiske centralbyrå, 1921)
- ↑ 2,0 2,1 Statistisk årbok for Norge 69. årgang, 1950 (Statistisk sentralbyrå, 1950)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Folkemengd i Sør-Varanger 1. januar kvart år frå 1951, frå Statistisk sentralbyrå
- ↑ «OM SØR-VARANGER - Sør-Varanger kommune». 12. juli 2018. Henta 15. juli 2018.
- ↑ «Ordfører ber Norge invitere Putin». Dagsavisen.
- ↑ «Kardiolog med høy internasjonal stjerne».
- ↑ «Petsjenga». Store norske leksikon. Henta 3. januar 2020.