Rhodium

45 Ruthenium ← Rhodium → Palladium Co ↑ Rh ↓ Ir Heile tabellen
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol, atomnummer	Rhodium, Rh, 45
Kjemisk serie	Transisjonsmetall
Gruppe, periode, blokk	9, 5, d
Tettleik, hardleik	12,41 kg/m3, (ikkje SI)
Utsjånad	Sølvkvit
Atomeigenskapar
Atommasse	102,90 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna)	pm
Kovalent radius	pm
Ioneradius	pm (ladning: )
van der Waals radius	pm
Elektronkonfigurasjon	[ Kr]$4d^{8}5s^{1}$
Elektron per energinivå	2, 8, 18, 16, 1
Oksidasjonstrinn (oksid)	()
Krystallstruktur
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform	Fast stoff
Smeltepunkt	2237 K (1964°C)
Kokepunkt	3968 K (3695°C)
Molart volum	cm3/mol
Fordampingsvarme	kJ/mol
Smeltevarme	kJ/mol
Damptrykk	Pa ved  K
Ljodfart	m/s ved °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet	2,28 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet	J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet	MS/m
Termisk konduktivitet	W/(m·K)
Ioniseringspotensial	kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso- top Naturleg førekomst Halverings- tid (ikkje SI) NM NE MeV (ikkje SI) NP xA 999% 999 mrd. år n 99999 yB
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Rhodium er eit grunnstoff med kjemisk symbol Rh og atomnummer 45. Det er eit transisjonsmetall.

Særskilde eigenskapar

Rhodium er motstandsdyktig mot korrosjon og ekstremt reflekterande.

Rhodium vert rekna som eit edelmetall og vert omsett på verdas råvaremarknadar saman med gull, sølv, platina og palladium til prisar litt over fem gonger prisen på gull (feb. 2006). Sør-Afrika produserer om lag 60 % av verdas forsyningar med Russland på andreplass.

Bruk

Rhodium kan brukast i legeringar, og vert nytta i elektriske kontaktar og turbinmotorar på fly.

Metallet vert brukt i smykker og dekorasjonar. Det blir nytta på kvitt gull og platina for å gi ei skinande kvit overflate.

Rhodium er ein nyttig katalysator i ein del industrielle prosessar.

Stoffet vert brukt ved framstilling av salpetersyre og ved hydrogenering av organiske sambindingar. Saman med platina og palladium vert det nytta i bilkatalysatorar.

Historie

Rhodium vart oppdaga av William Hyde Wollaston i 1803.

Kjemi

Rhodium reagerer ikkje med oksygenet i lufta, sjølv ikkje når det vert varma opp.

Metallet toler syrer godt, men fint oppdelt metall kan løysast i svovelsyre.

Tryggleik

Rhodiumsambindingar er giftige.

Bakgrunnsstoff

• Webelements.com om rhodium

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Rhodium

Denne kjemiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.