Helge Ingstad

Helge Marcus Ingstad (30. desember 1899–28. mars 2001) var ein norsk jurist, forfattar og arkeolog.

Helge Ingstad
Fødd	30. desember 1899 Meråker kommune
Død	29. mars 2001 Oslo
Nasjonalitet	Noreg
Yrke	oppdagar, arkeolog, jurist, skribent, advokat, sjakkspelar, globetrotter, etnolog
Institusjonar	Universitetet i Oslo Memorial University of Newfoundland
Alma mater	Bergen Katedralskole
Ektefelle	Anne Stine Ingstad
Barn	Benedicte Ingstad
Medlem	Det Norske Videnskaps-Akademi

Ingstad var fødd i Meråker i Nord-Trøndelag og voks opp i Bergen. Etter å ha utdanna seg til cand. jur. i 1922, arbeidde han som sakførar i Levanger, før han reiste til Canada for å verta pelsjeger. Der levde han i fire år. Boka Pelsjegerliv vart utgjeven i 1931. Boka selde godt og gjorde at han vart vidgjeten.

Etter å ha kartlagt gamle husgrunnar i Canada, fann Ingstad og kona, arkeologen Anne Stine Ingstad, i 1961 restar av viking- busetnad. Busetnaden fann dei på L'Anse aux Meadows på Newfoundland. Med dette var dei dei fyrste til å prova at islandske vikingar hadde funne ein veg over Atlanterhavet til Nord-Amerika. Ingstad og kona rekna med at dei hadde funne busetnaden i Vinland. Vinland var namnet som vart nytta i norrøn tid på det som seinare fekk namnet Nord-Amerika. Vikingane hadde kome til Amerika 500 år før Christopher Colombus og John Cabot.

Ingstad og kona bygde frå 1946 opp ein heim i Holmenkollen i Oslo, der han døydde 101 år gamal. Dei siste åra han levde, arbeidde han med å systematisera ei stor mengd fotografi og lydopptak. Opptaka gjorde han på slutten av 1940-talet medan han budde saman med ein eskimo-stamme i Alaska. Stamma vart kalla Nunamiut. Arbeidet gjorde at ei bok vart utgjeven, Songs of the Nunamiut. Ein CD med lydopptak fylgde med boka.

Ingstad var æresmedlem av Videnskabsakademiet, æresdoktor ved Universitetet i Oslo, Memorial University, St. Johns, Newfoundland og ved St. Olaf College i Minnesota. Han var i tillegg innehavar av kommandørkorset av St. Olavs orden, riddar av Vasaordenen og hadde Røde Kors sitt heidersteikn for innsatsen sin i Finnmark under den andre verdskrigen.

I 1986 vart Ingstad tildelt Norsk kulturråds ærespris.

Karriere

• Pelsjeger i Canada (1926–30)
• Sysselmann i Eirik Raudes Land, dei norskokkuperte områda aust på Grønland (1932-33). Sjå òg Grønlandssaka.
• Sysselmann på Svalbard (1933-35)
• Ekspedisjon til Sierra Madre-fjella i New Mexico på jakt etter Geronimo sin tapte stamme av apachefolk (1936-37)
• Domar under det norske landssvikoppgjeret (1945-47)
• Overvintra med innlandseskimoane Nunamiut i det nordlege Alaska (1949-50)
• Forskingsreise til Grønland (1953)
• Fann viktige spor etter norrøn busetnad frå vikingtida på Newfoundland (1960-åra)
• Utgravinga i Canada vart leia av kona, Anne Stine Ingstad
• Utnemnd til statsstipendiat i 1970.

Minne

Minnesmerket over Anne Stine og Helge Ingstad.

Det er sett opp ei byste av Anne Stine og Helge Ingstad ved Vikingskipmuseet på Bygdøy.

Verkliste

• Pelsjegerliv (1931) Engelsk omsetjing: The Land of Feast and Famine
• Øst for den store bre (1935)
• Apache-indianerne. Jakten på den tapte stamme (1939)
• Klondyke Bill (1941)
• Siste båt (framført på teater i 1946)
• Landet med de kalde kyster (1948)
• Nunamiut - blant Alaskas innlands-eskimoer (1951)
• Landet under Leidarstjernen (1959)
• Vesterveg til Vinland (1965)
• The Norse Discovery of America (1985)
• Nunamiut Stories (1987)
• The Viking Discovery of America (1991)
• Ingstad, Helge; Groven, Eivind (transcriptions); Tveit, Sigvald (red.) (1998). Songs of the Nunamiut. Oslo: Universitetsforlaget. ISBN 82-518-3778-2.