Elsa Eikaas

Elsa Eikaas (fødd 11. januar 1937 i Sanddal i Jølster) er ein norsk tekstilkunstnar. I sitt mangeårige virke har Elsa Eikaas utfordra tradisjonar og søkt fornying, både i arbeidet med vev og kyrkjetekstilar. Sidan 1970–talet har ho levert mange monumentale tekstile utsmykkingar til offentlege bygg. Mange av verka hennar er knytt til sakrale rom: kyrkjer, kapell ved sjukehus og sjukeheim, kyrkjelydshus og vigslerom i tingretten. Frå 2000 til 2006 stod kyrkjetekstilane, i samarbeid med Myklebust Kunst & Handverk, i sentrum.

Elsa Eikaas
Statsborgarskap	Noreg
Fødd	11. januar 1937 (87 år)
Yrke	tekstilkunstnar

Livsløp

Elsa Eikaas vart fødd i Sanddal i Jølster. Foreldra var Engel (f. Sandal) og Kristian Eikås. I 1949 flytta familien til Vassenden der faren bygde opp og var rektor på Jølster Heimeyrkeskule. I 1954 flytta ho til Florø for å jobbe ved Bjercks konfeksjonsfabrikk. I 1957 gifta Elsa Eikaas seg med Oluf Bjerck. Dei fekk tre born, May-Elin Eikås Bjerk(1958), Stig og Dag Kristian (1961).I 1970 kjøpte Eikaas Jølstratunet på Vassenden. I 1978 vart ho skilt og flytta tilbake til Jølster ein periode. Frå slutten av 1980-talet og på store delar av 1990-talet budde ho i Bergen. I 1999 flytta Eikaas tilbake til Jølster for godt og kjøpte familiegarden Fluge.

Utdanning

• 1953-1954: Årskurs i vev ved Jølster Heimeyrkeskule.
• 1960: Kurs i saum og finare handarbeid, Florø Husflidslag.
• 1964: Kurs i tradisjonell biletvev, Florø Husflidslag.
• 1965: Sveinebrev i kjole- og draktsyarfaget, Florø.
• 1969: Eksamen ved Pedagogisk Seminar, Oslo
• 1973: Realskuleeksamen i matematikk, norsk, tysk og engelsk.
• 1974: Eksamen ved Statens lærarskule i forming, Oslo. Særoppgåve om klededrakt frå bronsealderen i Danmark. Rekonstruerte manns- og kvinnedrakt.
• Studietur til London.
• 1978: Tilbod om å vere assistent for Synnøve Anker Aurdal. Eikaas takka nei da ho ønskte å gå sin eigen veg.
• Studietur til Hellas.
• 1979: Kunstskule, Førdehuset og Folkeuniversitetet, to semester. Kunstnaren Inge Rotevatn var undervisningsleiar. Undervisning i teikning og farge, folk og nature morte, komposisjon og biletoppbygging.
• 1981: Sommarkurs i biletvev ved Århus kunstakademi. Kurset hadde i følgje kursbeviset følgjande innhald: ”Skulpturelle grundformer. Komposition, farve- og materiallære. Arbejdstegninger. Billedvævsteknikker. Opsætning af trend på opretstående gobelinvæv. Konstruktion og montering.” Kursleiar var Oda Christensen.
• 1984: Studietur til Indonesia og Thailand, i to månader. Kurs i voven batikk og maskekunst.
• 1986: Studietur til Roma.
• 1987: Eksamen i kunsthistorie grunnfag ved Universitet i Bergen.
• 1991: Eksamen i kunsthistorie mellomfag ved Universitetet i Bergen.
• 2002: Studiereise til København. Stor utstilling av bispekåper og messehaklar opp gjennom tidene i det 70-år gamle Selskabet for kirkelig kunst i Danmark.
• 2005: Målekurs i Balestrand leia av Ida Lorentzen.
• Studietur til Island.
• 2006: Studietur til Færøyane.

Yrkeserfaring

• 1954: Byrja å arbeide på Bjercks konfeksjonsfabrikk i Florø.
• 1965-1968: Vikarlærar ved Jølster Heimyrkeskule. Underviste i mønsterforming, kjole- og draktsaum, modellteikning, material- og fargelære.
• 1969-1971: Konstituert rektor ved Jølster Heimyrkjeskule. Arbeidde med vidareutvikling av skulen sitt utdanningstilbod.
• 1974-1977: Husflidskonsulent i Sogn og Fjordane. Arrangerte kursleiarkurs i mange ulike handverksteknikkar, som vev, plantefarging av garn og bunadssaum.
• 1975: Kursleiar i flatvev i Jølster, Sogn og Fjordane Husflidslag og Jølster Heimeyrkeskule.
• 1977: Kursleiar i vev og bandvev i Decorah, Iowa, USA for Vesterheim - The Norwegian-American Museum og studerte museet si samling av gamle norske gjenstandar.
• Administrator for aktivitetsleiarkurset ved Jølster Heimeyrkeskule om hausten.
• 1978: Kursleiar i vev for vidarekomne frå Vesterheim, Akademiet i Rauland.
• 1980-81: Vikar ved Jølster Heimeyrkeskule i tekstile fag, teikning, form og farge og saumfag.
• 1980: Kursleiar i smettvev og Hardangersaum ved Pacific Lutheran University, i Tacoma, Washington, USA.
• Kursleiar på ein tre vekers tur med båt frå Trondheim til Oslo med 70 amerikanske deltakarar om bord. Tema for studieturen var kunst og tekstil og den vart arrangert saman med Vesterheim.
• 1980: Kunstnarleg konsulent for utsmykking av bygget for Vegadministrasjonen og postverket i Hermansverk, Sogn og Fjordane.
• 1981: Kunstnarleg konsulent for utsmykkinga av Kyrkjebø alders- og sjukeheim, Sogn og Fjordane.
• 1982: Kunstnarleg konsulent for utsmykkinga av Jølster sjukeheim, Sogn og Fjordane.
• 1983: Forfatta artikkel om ”Vevkunsten i Jølster” til det siste bindet i Jølstrasoga av A. O. Klakegg. Han vart ved ein feil ikkje trykt i boka.
• 1986: Søkte om midlar frå Distriktenes Utbyggingsfond til å sette opp ei bedrift i Jølstratunet som kunne vidareføre kunst- og handverkstradisjonen i Jølster. Ho såg for seg fem verkstader; ein for vev, ein for søm, stofftrykk o.l., ein for treskjering, skulptur og glasmåleri, ei smie og eit atelier for framstilling av bilete og kartongar. Produkta var tenkt nytta i kyrkjer. Prosjektet fekk ikkje støtte, så det vart skrinlagt. Ideen vart seinare delvis realisert i verksemda Myklebust Kunst & Handverk.
• 1985-88: Konstruerte ein mekanisert Oppstadvev i stål kalla ”Elsa-veven” i lag med ingeniør Olav Jørgen Hegge frå Øystre-Slidre. I denne veven kan renninga, ved hjelp av motoren, køyrast fram og tilbake slik at ein får høve til å sjå heile arbeidet undervegs. Veven vart ikkje sett i produksjon då han var for dyr å produsere.
• 1990-91: Dreiv Galleri Jølst i Jølstratunet og laga følgjande utstillingar:”Ode til gode jølstringar” og ”Ode til sterke jenter”. Bodil Cappelen, Carolyn Helland-Hansen, Linni Olesen, Anne-Gro Glistrup og Elsa Eikaas.
• 1992-1998: Tidvis konsulent for utstillingar og konservering av tekstilar ved Hordamuseet.
• 1993-1999: Dreiv "Jølsterskulen/ Elsa Eikaas kunstskole" i Bergen og Jølster. Kvar sommar heldt ho 6-7 vekeskurs heime i Jølstratunet. Elevane hadde kost og losji hos ho. Det vart lange dagar med måleri, fargelære, linjeperspektiv, råd om motiv, vinkel, utsnitt, plassering, palett, pensel og fargar. Ho nytta òg andre instruktørar til vekekursa som Gerd Frantzen, May Elin Eikås Bjerk, Hannu Kontinen og Bjørn Finne. Nokre av dei som var på kurs i Jølster om sommaren heldt fram hos ho på kunstskulen i Bergen om hausten. Der hadde ho 3-4 vaksengrupper per veke. Ho starta opp nye grupper kvar haust og vår. Elevane fekk opplæring i måleri, akvarell, croquis, teikning, modellering, collage og grafikk. Mennesket var i fokus. I Jølster gjekk det meir i natur. I nokre semester underviste ho i Barnas Hus i regi av Bergen kommune. Men i 1995 da tilbodet frå kommunen fall bort, flytta ho ungane opp til Jølster-skulen som ho dreiv i atelieret. Der hadde ho ei barnegruppe og ei ungdomsgruppe per veke. Kommunen støtta etterkvart opp om tilbodet slik at det vart underlagt det offentlege. Hausten 1998 (14 dagar) og våren 1999 dreiv ho Elsa Eikaas kunstskole på Lanzarote i Puerto del Carmen. Det var norske fastbuande som gjekk på kursa i måleri.
• 1997: Arbeidde med eit prosjekt for å vidareforedle ull frå villsau for Lyngheisenteret på Lygra i Lindås, Hordaland. Innlegg på fagseminar der om ”Vevkunsten i vikingtida og vår tids kunsthandverk”.
• 2000-2005: Var med og bygde opp verksemda Myklebust Kunst & Handverk, der ho var designansvarleg innanfor kyrkjetekstil.
• 2005: Kursleiar i måleri, Balestrand. Landskap og interiør.

Utstillingar

• 1979: Stilte ut i Gruppe 9, Skipperhuset i Brevik, Telemark i lag med Sigmund Årseth frå Valdres (gruppeutstilling).
• Stilte ut i Tingvang, Øystre Slidre (separatutstilling).
• 1980: Deltok på Distriktsutstillinga i Sogn og Fjordane (kollektivutstilling).
• 1981: Deltok på Distriktsutstillinga i Sogn og Fjordane (kollektivutstilling).
• 1983: Stilte ut i Sunnfjord kunstlag, Førdehuset (kollektivutstilling).
• Stilte ut på utstillinga og vandreutstillinga Billedvev – kva er det?, Møre og Romsdal Kunstnersenter (kollektivutstilling).
• 1987: Stilte ut teppet Jesu oppståe frå grava i Førdehuset i lag med kunstnar og dotter May-Elin Eikaas Bjerck (gruppeutstilling).
• 1991: Ode til sterke jenter. Bodil Cappelen, Carolyn Helland-Hansen, Linni Olesen, Anne-Gro Glistrup og Elsa Eikaas, i Galleri Jølst.
• 1995: Stilte ut måleri i Galleri Bryggen, Bergen (kollektivutstilling).
• 1996: Stilte ut måleri i lag med elevane i verkstaden i Fosswinckels gate, Bergen (kollektivutstilling).
• Deltok med vev og skulptur på Jølstramuseet si sommarutstilling (kollektivutstilling).
• 1997: Deltok på Jølstramuseet si sommarutstilling (kollektivutstilling).
• 1998: Deltok i lag med Ellinor Flor på festivalutstillinga To renningar med djupe røter, Sogn og Fjordane kunstnarsenter (gruppeutstilling).
• Stilte ut teppet Hymne til havet på Kystmuseet i Florø.
• Deltok med måleri på KunstnerSamfundet i Bergen si vårutstilling, Hordamuseet (kollektivutstilling).
• 1999: Stilte ut måleri i Galleri G, Førde (separatutstilling).
• 2006: Deltok med måleri på Jølstramuseet si sommarutstilling (kollektivutstilling).
• 2007: Deltok med måleri på BKSF vårutstilling, Sogn og Fjordane Kunstmuseum, Kunstsenteret (kollektivutstilling).
• Stilte ut måleri ved Galleri Skarstein, Kandal i Jølster (kollektivutstilling).
• Retrospektiv utstilling: Elsa Eikaas – Utsmykking og kyrkjetekstilar, Sogn og Fjordane Kunstmuseum, Eikaasgalleriet (separatutstilling).

Utsmykkingsoppdrag

• 1979: Utsmykkingsoppdrag til Stavang kyrkje, Sogn og Fjordane: alterringsteppe.
• Veven Acropolis vart kjøpt inn til gravkappellet sin inngang ved Førde Sentralsjukehus.
• Veven Fugleteppe vart kjøpt inn av forretningsmannen Fritz Hjelmeland, Førde.
• 1980: Utsmykkingsoppdrag til Mo og Jølster vidaregåande skule, avd. jordbruksskulen, Sogn og Fjordane: veven Gode og vonde dagar.
• Utsmykkingsoppdrag til Florø vidaregåande skule, Sogn og Fjordane: vevnadane Blomar veks i såret og Blå vår.
• 1981: Leverte 5 vevnadar på oppdrag til Haugseter hotell, Beitostølen. Desse vart øydelagde da hotellet brann ned.
• 1982: Utsmykkingsoppdrag til Regionheimen på Fagernes: teppet Lysning.
• 1983: Utsmykkingsoppdrag til Telebygget i Florø, Sogn og Fjordane: veven La fuglar fly og eit randåkle.
• Utsmykkingsoppdrag til Båtdivisjonen i Fylkesbåtane, Florø: veven Historie om skipet.
• Utsmykkingsoppdrag til Ålesund alders- og sjukeheim: veven Lyset og livet.
• Veven Om live vart kjøpt inn til Høgskulen i Sogn og Fjordane, avdeling for sjukepleiarutdanning, Førde.
• 1985: Utsmykkingsoppdrag til Bergens Bank, Førde: batikkmosaikken Æsops fablar.
• 1986: Utsmykkingsoppdrag til kapellet ved Haukeland sjukehus, Bergen: veven Jesu oppståe frå grava.
• 1990: Utsmykkingsoppdrag til samlingsrom i Hyllestad kommunehus: veven Linje i landskap.
• 1995: Veven Lysning (II) vart kjøpt inn til Førde sentralsjukehus, psykiatrisk avdeling.
• 1997: Utsmykkingsoppdrag til Menighetshuset Betlehem, Bergens Indremisjon, Bergen: veven Han er lik eit tre.
• Verket Katedral, vev og skulptur, vert lånt ut som utsmykking til Førdehuset på ubestemt tid.
• 1998: Veven Hymne til havet vart kjøpt inn til foajeen ved Beito hotell.
• 2002: Utsmykkingsoppdrag til Luster vidaregåande skule, Sogn og Fjordane: vevnadane Grip framtida og Ein skule for si tid i 125 år.
• 2004: Utsmykkingsoppdrag til Lotteri- og stiftelsestilsynet, Førde: veven Lysning (III).

2005: Utsmykkingsoppdrag til Fjordane Tingrett, Sogn og Fjordane: veven Samspel.

Kyrkjetekstildesign

• 2004: Grøn messehakel og stola til Norddal kyrkje, Møre og Romsdal.
• Grøn messehakel og stola til Sylte kyrkje, Møre og Romsdal.
• Fiolett messehakel og stola, prøvemodell ved MKH.
• Kvitt preikestolklede til Hyen kyrkje, Sogn og Fjordane.
• Kvit stola til prest Helene Langeland, Lærdal, Sogn og Fjordane.
• 2005: Kvit messehakel til Haukedalen kyrkje, Sogn og Fjordane.
• Grøn messehakel til Ålhus kyrkje, Sogn og Fjordane.
• Grøn messehakel til Helgheim kyrkje, Sogn og Fjordane.
• Fiolett lesepultklede til Vereide kyrkje, Sogn og Fjordane.

Medlemskap, stipend osb.

• 1979: Medlem av Norske kunsthåndverkere.
• Sogn og Fjordane Fylkeskommune sitt kunstnarstipend.
• 1980: Sogn og Fjordane Fylkeskommune sitt kunstnarstipend.
• 1981: Medlem av Norske Billedkunstnere, Biletkunstnarane i Sogn og Fjordane
• 1983: Sogn og Fjordane Fylkeskommune sitt kunstnarstipend.