H

Alfabetet
A	B	C	D	E
F	G	H	I	J
K	L	M	N	O
P	Q	R	S	T
U	V	W	X	Y
Z	Æ	Ø	Å

H er den åttande bokstaven i det latinske alfabetet og den sjuande i det greske alfabetet (H, η), der han vart overteken frå fønikisk skrift. Etruskarane og romarane overtok bokstaven med namnet ha. I dei nordiske språka utvikla namnet seg lydrett til hå på 1200-talet. I den eldre runeskrifta er bokstaven den niande og i den yngre runeskrifta det sjuande teiknet.

H er ein såkalla pustelyd. I visse språk vert h uttalt sterkare, som ein x-lyd, til dømes i finsk. H som framlyd kan falla vekk i nokre målføre, noko som blir kalla halvemål. Enkelte språk, til dømes fransk og italiensk, har ikkje h som språklyd, men nyttar han som skriftteikn. I engelsk er h stum i framlyd av nokre ord av fransk opphav, til dømes honour og hour. I tysk er han stum inne i og slutten av ord etter vokal, der han tener til å forlenge vokalen, til dømes Hahn og Reh. Herfrå stammar bruken i personnamn, som Dahl. I dansk, norsk og svensk er h føre j og v stum. På islandsk vert hn, hr, og hl uttalt som ein ustemt n, r og l.

Ein kan framstilla bokstaven som ⠓ i brailleskrift og som «DitDitDitDit», · · · ·, i morsealfabetet. I det internasjonale NATO-alfabetet blir H markert med ordet «Hotel». For å sikra forståing også med dei som ikkje uttaler H, er H-en i ordet offisielt stum.

Bruk

Vitskap

• H kan stå for SI-eininga henry, eininga for sjølvinduktans.
• h kan stå for SI-prefikset hekto. Skrive føre eit einingssymbol tyder h at eininga skal multipliserast med hundre.
• h er symbol for Plancks konstant: h = 6,63 x 10^-34 Js, som inngår i all kvantefysikk. Symbolet ℏ (h-strek) syner til Plancks konstant dividert med 2π.
• H (i kursiv) er i termodynamikk symbol for entalpi.
• H (i kursiv) er i elektromagnetisme symbol for magnetisk feltstyrke.
• h er internasjonalt symbol for time.
• Innan kjemi er H symbolet for hydrogen.
• Innan biokjemi er H symbol for histidin

Samfunn

• H er forkortinga for partiet Høgre
• H er nasjonalitetsmerket for bilar frå Ungarn (engelsk: Hungary; fransk: Hongrie)
• På bilar frå Tyskland: Hannover
• På bilar frå Noreg før 1971: Telemark fylke
• På spanske bilskilt før 2000: Huelva
• 4H er namnet på ein verdsomspennande ungdomsorganisasjon

Musikk

I det tyske notesystemet er tonen H heiltonen etter A. Han svarer til nota B i det engelske systemet.

Kjelder

«H – bokstav» i Store norske leksikon, snl.no.