Sjølvstyrt område
Eit autonomt eller sjølvstyrt område er ein region som høyrer til ein annan stat, men har ein viss sjølvstendig status. Graden av sjølvstyre kan variera, der dei mest autonome har høve til å avgjera alle saker bortsett frå dei som er knytte til utanrikspolitikk og forsvar. Bakgrunnnen for sjølvstyre kan vera historisk, politisk eller geografi. Det sjølvstyrte området kan tidlegare ha vore sjølvstendig eller ha ønske eller planar om å bli det; det kan utgjera ein del av ein føderasjon eller vera ein assosiert stat i ei større statsdanning, eller det kan vera fjernt frå det nasjonale maktsenteret.
Sjølvstyrte område kan ofte ha ei anna etnisk samansetjing frå resten av landet, og/eller vera geografisk skilde frå det. Nokre døme på autonome regionar er den finske regionen Åland, der fleirtalet av innbyggjarane er finlandssvenskar, dei danske områda Grønland og Færøyane med sine eigne språk og folkegrupper, Den jødiske autonome oblasten i Russland der det bur ein stor del jødar, og Tobago, ei øy som er del av staten Trinidad og Tobago.
Fleire område med omstridd status kan ha ulike grader av sjølvstyre, som aserbajdsjansk-kontrollerte Nakhitsjevan, pakistansk-kontrollerte Azad Kashmir og Gilgit-Baltistan og den russisk-kontrollerte Krimhalvøya. Adsjaria, Abkhasia og Sør-Ossetia har alle offisiell status som sjølvstyrte regionar i Georgia, men Adsjaria er ein integrert del av landet medan Abkhasia og Sør-Ossetia i røynda har sjølvstende frå landet. Tilsvarande har Somaliland og Puntland begge erklært sjølvstende frå Somalia, men er berre internasjonalt anerkjende som sjølvstyrte delar av landet.
Liste over autonome regionar
endreLista inneheld einskilde autonome regionar i einheitsstater ifølgje grunnlova til desse statane. Ho omfattar også område med særskild autonom status i føderasjonar.
Italia har fem regionar med særskilde statuttar for ei høgare grad av sjølvstyre, femten andre regionar som også har lovgjevande makt, og to autonome provinsar som begge er del av regionen Trentino-Alto Adige.
Regionar med særskilde statuttar
Andre regionar
- Abruzzo
- Apulia
- Basilicata
- Emilia-Romagna
- Calabria
- Campania
- Lazio
- Liguria
- Lombardia
- Marche
- Molise
- Piemonte
- Toscana
- Umbria
- Veneto
Autonome provinsar
Indre Mongolia, Xinjiang, Tibet, Ningxia og Guangxi er autonome regionar for den største minoritetsbefolkinga i kvar av dei. I fleire andre kinesiske provinsar finst det mindre autonome område for ikkje-hanfolk. Hongkong og Macau er Særskilde administrativE regionar (SAR) med stor grad av sjølvstyre.
- Gagauzia
- Transnistria (Dnestrrepublikken)
- For meir om dette emnet, sjå Autonome regionar i Spania.
- Provinsar i Sør-Afrika kan utforma sine eigne forfatningar og sine eigne styreformer.
Kjelder
endre- Denne artikkelen bygger på «Selvstyrt område» frå Wikipedia på bokmål, og «Autonom region» frå Wikipedia på svensk den 16. juni 2019.
- Wikipedia på svensk oppgav desse kjeldene: