Buskerud fylke

«Buskerud» omdirigerer hit. For det tidlegare amtet, sjå Buskeruds amt.

Buskerud er eit fylke i Noreg og ein valkrins til stortingsval. Det grensar til Vestfold og Telemark i sør, til Vestland i nordvest, til Innlandet i nord, og til Oslo og Akershus i aust. Frå 2020 til 31. desember 2023 var Buskerud ein del av Viken fylke. Fylket blir administrert frå Drammen.

Buskerud fylke
fylke
Fylkesvåpen
Land	Noreg
Adm.senter	Drammen
Areal	14 694 km²
- land	13 567 km²
- vatn	1 127 km²
Folketal	269 819  (1. januar 2024)
Folketettleik	20 / km²
Målform	nøytral
Statsforvaltar	Valgerd Svarstad Haugland
Fylkesordførar	Tore Opdal Hansen (H)
Fylkesnummer	33
Buskerud fylke 60.5°N 9.5°E / 60.5; 9.5
Wikimedia Commons: Buskerud
Nettstad: bfk.no

Namn

Namnet «Buskerud» kom frå garden Biskopsrud i Modum, ein statseigedom som lenge husa futane for Buskerud futedømme. Fram til 1919 heitte fylket «Buskeruds amt».

Våpen

Fylkesvåpenet til Buskerud viser ein ståande blå bjørn på ein sølvfarga bakgrunn. Området hadde tidlegare fleire bjørnestammar. Sidan slutten av 70-åra har ingen bjørn budd fast i Buskerud, men det hender ein omstreifar kjem innom. Bjørnen er blå for å minna om Blaafarveværket i Modum, og bakgrunnen sølv kjem frå dei gamle sølvgruvene på Kongsberg. Fylkesblomen til Buskerud er kvit nykkerose og fylkessteinen er drammensgranitt.

Geografi

Fylket strekkjer seg frå Hemsedalsfjella og Hardangervidda i nordvest til Hurumlandet ved Oslofjorden i søraust. Store parallelle dalføre med elver går gjennom fylket, frå sørvest Numedal med Numedalslågen, Sigdal med Simoa, Hallingdal med Hallingdalselve og Snarumselva, og Ådal med Begna og Ådalselva.

Det er svært variert natur i fylket, veldyrka lågland, høgfjell og store skogar. Om lag 7 % av fylket ligg under 150 moh., medan 41 % ligg 900 moh. eller høgare. I søraust ved Drammens- og Oslofjorden er det kyststrøk med skog- og landbruksområde. Landskapet hevar seg så gradvis mot vasskiljet i vest og nordvest. Dei fire markerte dalføra fører nordvestover opp mot høgfjellet. Nokre fjellområde er meir enn 1000 moh.

Delar av Hardangervidda nasjonalpark (oppretta 1981) ligg i Buskerud fylke, i Hol og Nore og Uvdal kommunar.

Klima

Klimaet er for det meste innlandsprega, sidan fylket har kort kystlinje og er godt skjerma frå fjella i sørvest og i nord. Oslofjorden påverkar berre dei lågare strøka frå Lågendalen til Tyrifjorden. Om sommaren bles det typisk frå mellom sør og vest, medan det om vinteren som regel bles frå nordaust, men vindstyrken er generelt låg. På grunn av terrenget bles det som regel opp dalane om sommaren, medan dreneringsvinden strøymer nedover dalane om vinteren.

I januar er middeltemperatur frå -8 °C til -11 °C, lågast i dei øvre dalføra. I juli er middeltemperaturen kring 16 °C i låglandet til kring 10 °C i 1000 moh. Nær Oslofjorden vert det noko mildare både om vinteren og sommaren. Kulderekorden i området er frå -30 °C til -35 °C i indre strøk, lågast på Nesbyen med -38 °C. Varmerekorden for heile landet er òg sett i Nesbyen, den 20. juni 1970 vart det målt 35,6 °C her.

Årsnedbøren varierer frå kring 500 mm i dei skjerma områda som slettene på Ringerike og dei indre dalføra, til over 1000 mm i åsane nær Oslofjorden. Mest nedbør fell det om sommaren, medan det er minst seint på vinteren og på våren. Vinteren er lang med moderate snømengder, som gjer at fjellområda i fylket er godt eigna for vintersport.

Kommunar

Folketala i oversynet under er frå SSB per 1. januar 2024.

Nr.	Kart	Namn	Adm.senter	Folkemengd	Flatevidd km²	Målform	Distrikt
3301	Drammen kommune	Drammen	Drammen	000000000104487.0000000000104 487	000000000000317.0000000000317	nøytral	Drammensregionen
3303	Kongsberg kommune	Kongsberg	Kongsberg	000000000028848.000000000028 848	000000000000792.0000000000792	nøytral	Kongsberg
3305	Ringerike kommune	Ringerike	Hønefoss	000000000031581.000000000031 581	000000000001555.00000000001 555	bokmål	Ringeriksregionen
3310	Hole kommune	Hole	Vik	000000000006989.00000000006 989	000000000000195.0000000000195	bokmål	Ringeriksregionen
3312	Lier kommune	Lier	Lierbyen	000000000028470.000000000028 470	000000000000301.0000000000301	bokmål	Drammensregionen
3314	Øvre Eiker kommune	Øvre Eiker	Hokksund	000000000020779.000000000020 779	000000000000457.0000000000457	bokmål	Drammensregionen
3316	Modum kommune	Modum	Vikersund	000000000014665.000000000014 665	000000000000515.0000000000515	bokmål	Midt-Buskerud
3318	Krødsherad kommune	Krødsherad	Noresund	000000000002241.00000000002 241	000000000000375.0000000000375	nøytral	Midt-Buskerud
3320	Flå kommune	Flå	Flå	000000000001115.00000000001 115	000000000000704.0000000000704	bokmål	Hallingdal
3322	Nesbyen kommune	Nesbyen	Nesbyen	000000000003301.00000000003 301	000000000000810.0000000000810	bokmål	Hallingdal
3324	Gol kommune	Gol	Gol	000000000004986.00000000004 986	000000000000533.0000000000533	nynorsk	Hallingdal
3326	Hemsedal kommune	Hemsedal	Trøym	000000000002666.00000000002 666	000000000000753.0000000000753	nynorsk	Hallingdal
3328	Ål kommune	Ål	Ål	000000000005007.00000000005 007	000000000001171.00000000001 171	nynorsk	Hallingdal
3330	Hol kommune	Hol	Hol	000000000004496.00000000004 496	000000000001858.00000000001 858	nøytral	Hallingdal
3332	Sigdal kommune	Sigdal	Prestfoss	000000000003526.00000000003 526	000000000000842.0000000000842	bokmål	Midt-Buskerud
3334	Flesberg kommune	Flesberg	Lampeland	000000000002781.00000000002 781	000000000000562.0000000000562	bokmål	Numedal
3336	Rollag kommune	Rollag	Rollag	000000000001395.00000000001 395	000000000000449.0000000000449	nøytral	Numedal
3338	Nore og Uvdal kommune	Nore og Uvdal	Rødberg	000000000002486.00000000002 486	000000000002502.00000000002 502	nøytral	Numedal
Totalt	Buskerud	Buskerud	Drammen	000000000269819.0000000000269 819	000000000014694.000000000014 694	nøytral	Austlandet

Samfunn

Folkesetnad

Det er store regionale ulikskapar i folkesetnaden. Meir enn halvparten av dei som bur i fylket bur i dalføret langs Drammenselva i søraust og utover mot Hurumhalvøya. I den sørlege halvdelen ligg dei tre største byane i fylket, Drammen, Kongsberg og Hønefoss.

Språk

Austlandsdialekt pregar språket i sørlege og austlege delar av fylket, og her vert bokmål brukt som skriftspråk. I nordfylket er det vanleg med fjelldialektar og nynorsk skriftspråk.

Politikk

Dei 47 representantane i fylkestinget vert samla minst fire gonger i året.

Partifordeling etter valet i 2023:

Parti:	Representantar:
Høgre	15
Arbeidarpartiet	10
Framstegspartiet	6
Senterpartiet	5
Industri- og Næringspartiet	2
Miljøpartiet dei grøne	2
Sosialistisk Venstreparti	2
Venstre	2
Kristeleg Folkeparti	1
Pensjonistpartiet	1
Raudt	1

Tore Opdal Hansen (H) er fylkesordførar, medan Lavrans Kierulf (Frp) er fylkesvaraordførar.

Media

Drammens Tidende dekkjer Drammensområdet, Lågendalsposten Kongsberg og Numedal, Ringerikes Blad Ringerike, medan Hallingdølen dekkjer Hallingdal. NRK har ein redaksjon i fylket som lagar radio- og TV-sendingar. Det er òg ei rekkje mindre lokalradiokanalar rundt omkring i fylket.

Samferdsle

Vegar

Europaveg 16 går søraust-nord gjennom Hole via Ringerike og Flå til Nes på ferda si frå Oslo til Londonderry i Nord-Irland, Storbritannia . Europaveg 18 passerer gjennom Lier og Drammen og fortset vidare sørover i Vestfold. E134 startar i Drammen og går vestover i sørfylket til Haugesund via Kongsberg.

Jarnbane

Drammensbanen kjem inn i fylket gjennom Lieråsen tunnel. I Drammen vert banen delt i Vestfoldbanen som går sørover og Bergens- og Sørlandsbanen. Dei to siste har same trasé nord-vestover til Hokksund, der Sørlandsbanen tek av mot sør-vest til Kongsberg medan Bergensbanen dreg nordover gjennom fylket til Hønefoss og Hallingdal.

Næringsliv

Offentleg administrasjon, tenesteyting og varehandel/overnattings- og serveringsverksemd var dei viktigaste næringane i fylket i 2019. Drammen er ei viktig importhamn for bilar, og handel med og reparasjon av motorvogner er dermed eit stort næringsområde for Buskerud. Buskerud er også eit viktig turistfylke, særleg i vinterhalvåret. Mange turistar vitjar midtre og øvre Hallingdal.

Bakgrunnsstoff

• Offisiell nettstad

Denne geografiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.