Slåttenedskrifter etter Torkjell Haugerud

Spelemannen Torkjell Haugerud frå Bø i Telemark la etter seg mange slåttar. Mange av slåttane etter han vart skrivne ned av Eivind Groven og Truls Ørpen, men Haugerud skreiv og ned slåttar sjølv. Ei nedskrift i lista er gjort av spelemannen Henrik Gjellesvik.

Gangar 6/8

• 16: Knut Dales farvel. Skriven ned av Truls Ørpen i 1936 (Ø 211). Haugerud hadde slåtten etter Knut Dale frå Tinn.

• 23: Helg. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK. Etter Knut Dale.

• 26: Tarkjell Aslakssons minne. Skriven ned av Eivind Groven 1955 (opptak, G 947). Slåtten er frå Setesdal, og er kalla opp etter Tarkjell Aslaksson Austad. Truleg i form etter Myllarguten.

• 32: Gangar etter gamle Hans Fykerud. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak (G 1009). Hans er far til Lars Fykerud. Kjelda til slåtten kan vera Knut Dale.

• 70b: Hardinggjenta. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak (G 1019). Variant a er etter Olav R. Berge. Haugerud har nok henta slåtten i Rauland.

• 75a: Skarsnuten. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak (G 1012). Variant b er etter Svein E. Lutro frå Hardanger. Denne slåtten skriv seg frå Leiv Sandsdalen, son av Øystein Langedrag. Han er og kjelda til Lutro si form.

• 76b: Heiloen. Skriven ned av Eivind Groven 1939 (G 47). Haugerud hadde slåtten etter Knut Dale. Variant a er etter Nils Stubberud frå Sigdal, som hadde slåtten frå Haugerud.

• 78a: Gotuholten. Skriven ned av Truls Ørpen 1953 etter opptak i NRK. Haugerud hadde slåtten etter Aslak Gotuholt, Kviteseid. Variant b er etter Ola Mosafinn.

• 79a: Myllargangaren. Skriven ned av Truls Ørpen på 1930-talet. Haugerud hadde slåtten etter Knut Dale. Variant b er etter Gunnulv Borgen, som og hadde slåtten frå Knut Dale. Dale hadde nok slåtten frå Myllarguten.

• 80b: Folkestaden. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 1). Haugerud hadde slåtten etter Halvor Flatland. Slåtten er og kalla ”Flatlands minne”. Variant a, Myllarens siste slått, er etter Einar Løndal, som hadde han etter faren Svein K. Løndal. Etter segna den siste slåtten Myllarguten spela før han døydde.

• 82b: Akslabiten. Skriven ned av Eivind Groven etter minne 1937 (G 547). Haugerud la til to nye vek. Variant a er etter Svein Lutro, som hadde slåtten frå Per Bulko. Ein gamal harding-slått.

• 85b: Baklitullen frå Brokfjell. Skriven ned av Arne Bjørndal 1950 (B 2386). Haugerud høyrde slåtten 1903, spela av Halvor E. Garvik, Seljord. Det skulle vore ein tuss som hadde tralla slåtten på Seljordshei ved Trollebotn. Variant a er etter Hans Omland, som hadde han frå Haugerud.

• 87a: Morgonvandringen. Skriven ned av Eivind Groven 1953 etter opptak i NRK (G 1015). Variant b er etter Halvor Klonteig.

• 88b: Nordmannsklubben. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak i NRK (G 1010). Haugerud hadde slåtten frå Leiv Sandsdalen i Seljord. Variant a er etter Hans Smeland, som og hadde slåtten frå Leiv Sandsdalen.

• 100d: Heggtveiten. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 3). Dette er ein Sandsdalsgangar, som og var spela av Knut Lurås og Håvard Gibøen. Haugerud har han anten frå Leiv Sandsdalen eller Knut Dale.

• 102a: Hellosen. Skriven ned av Truls Ørpen 1936 (Ø 245). Haugerud hadde slåtten frå Hans Flatland den yngre, som og var kalla Hans Hellos.

• 102b: Hellosen. Skriven ned av Eivind Groven 1939 (G 48). Denne forma hadde Haugerud etter Knut Dale.

• 103b: langedragen III. Skriven ned av Arne Bjørndal 1950 (B 2381). Haugerud hadde slåtten etter Halvor Flatland (lært på 1890-talet). Flatland hadde slåtten frå Leiv Sandsdalen, som hadde han etter faren Øystein Langedrag.

• 103c: Langedragen III. Skriven ned av Truls Ørpen 1936 etter plateopptak. Form etter Leiv Sandsdalen. Variant a er etter Johannes Dale, og variant d etter Karl Bjørnsen frå Sigdal.

• 104d: Langedragen I. Skriven ned av Arne Bjørndal 1908 (Bjørndal gamle slåttar band III nr 4). Dette er ein slått som og finst etter Svein E. Lutro (variant c), og etter Myllarguten og Knut Dale.

• 105c: Hau, te flinke gut eg hev. Skriven ned av Arne Bjørndal 1911 (B 2385). Haugerud hadde slåtten etter Gregar Saga frå Bø i Telemark. Variant av Jenta med garde.

• 108d: Langedragen II. Skriven ned av Truls Ørpen 1928. Slåtten er og kalla Luråsen II. Slåtten har vore nytta både av Knut Lurås og av Øystein Langedrag. Slåtten finst og i form etter Johannes Dale.

• 112d: Sandsdalsgangar. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak i NRK. Variant av Moghusfela.

• 113f: Soteroen. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak i NRK. Gamal Langedrag-gangar.

• 114b: Skuldalsbruri. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 35). Haugerud hadde slåtten etter Knut Dale, Tinn. Dale hadde slåtten etter Myllarguten.

• 117i: Jon Tambur. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak i NRK. Slåttenamnet er etter spelemannen Jon Tambur frå Bø i Telemark. Variant av Tjønnbergen.

Gangar 2/4

• 112b: Tussen i Buschmannhaugen. Skriven ned av Truls Ørpen på 1930-talet (Ø 459). Buschmannhaugen er ein gamal gravhaug som låg på Nordgarden i Seljord, der Haugerud budde på denne tida. Buschmann var ein kondisjonert mann i bygda. Haugerud sette i hop slåtten i 1934, og fletta inn noko frå andre slåttar. Variant a er kalla Kjerringa på Tinn, etter Kjetil Løndal, ein slått som skriv seg frå Myllarguten.

• 119a: Langedragen. Skriven ned av Eivind Groven 1957 etter opptak i NRK (G 1088). Forma er etter Halvor Mørkholt og Knut Dale. Variant b er etter Kittil Flaglien frå Krødsherad (ein gamal seljefløyteslått).

• 123a: Ligangaren. Skriven ned av Arne Bjørndal 1911 (B 127). Haugerud hadde slåtten frå Halvor Flatland, som hadde han frå Myllarguten. Slåtten er og kalla Kjosegangaren, etter Jon Kjos.

• 123b: Ligangaren. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak i NRK (G 1077). Variant c er etter Knut Heddi frå Setesdal.

• 124b: Luråshalling. Skriven ned av Truls Ørpen 1928 (Ø 224). Variant a er etter Steingrim Haukjem, og c etter Johannes Eide. Variant av Lofthusen, ofte kalla Lofthusen II.

• 130b: Elgskyttaren. Skriven ned av Eivind Groven 1957 etter opptak i NRK (G 1078). Variant a er etter Gregar Nordbø, c er etter Sveinung Kleppe frå Bø i Telemark.

• 131a: Fossheimen. Skriven ned av Eivind Groven 1943 etter opptak i NRK (G 41). Namnet er etter spelemannen Bjørn Fossheim frå Seljord. Variant b er etter Gunleik Smedal, og variant c etter Ånund Tveiten.

• 133b: Lappebakken. Skriven ned av Eivind Groven 1957 etter opptak i NRK (G 1079). Variant a er etter Knut Dale, variant c etter Ola Mosafinn. Namnet er etter spelemannen Hølje Lappebakken, som spela denne slåtten mykje. Haugerud har truleg slåtten etter Knut Dale. Minner mykje om Hopparen.

• 139a: Torstein Brunsdalen. Skriven ned av Eivind Groven 1957 etter opptak i NRK (G 1073). Torstein Brunsdalen var ein flink dansar frå Numedal. Variant b er etter Steingrim Haukjem, og c etter Knut Dale. Variant d er etter Olav R. Berge.

• 140c: Mattis Flathus. Skriven ned av Eivind Groven 1939 (G 4). Etter Knut Dale, Tinn. Mattis Flathus var ein spelemann frå Sauherad kommune|Sauherad, og ein av lærarane til Myllarguten. Slåtten finst og i tradisjon etter Håvard Gibøen. Variant d er etter Olav H. Tveito og Eilev Smedal.

• 145c: Lonarkjempun. Skriven ned av Eivind Groven 1957 etter opptak i NRK (G 1075).

• 145e: Halling etter Jon Eivindson Kåsa. Skriven ned av Truls Ørpen kring 1950 (Ø 329). Kåsa hadde slåtten etter Augun Askildt, Bø i Telemark. Variant a er etter Ola Mosafinn.

• 147e: Gudvangen. Skriven ned av Arne Bjørndal 1950 (B 2441). Haugerud hadde slåtten etter Knut Dale, som hadde han frå Håvard Gibøen.

• 152c: Fossegrimen. Skriven ned av Evind Groven 1955 etter opptak i NRK (G 1067).

• 152h: Asgjerd. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter opptak i NRK (G 1066). Forma er svært lik variant g, etter Olav R. Berge.

• 153f: Kongsbergfenta. Skriven ned av Eivind Groven 1957 etter opptak i NRK (G 1068).

• 155g: Rettarslåtten. Skriven ned av Eivind Groven 1955 etter minne (G 1043). Variant av Fenta. Namnet knyt forma til Rauland (Variant f).

• 155h: So sulla ho mor på rokkjen sin. Skriven ned av Eivind Groven 1957 etter opptak i NRK (G 1071).

• 156k: Kjos-hjasen. Skriven ned av Eivind Groven 1956 etter minne (G 1070). Variant av Røyskatten.

• 157e: Bekkjinguten. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 32). Variant av Lofthusen.

• 157i: Leirlien. Skriven ned av Eivind Groven 1952 (G 861). Variant av Lofthusen.

• 157m: Ringjaren. Skriven ned av Eivind Groven 1956 etter opptak i NRK (G 1072). Variant av Lofthusen.

• 158c: Bordkøyraren. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 33). Variant av Hildalen.

• 159g: Hjartdølen. Skriven ned av Eivind Groven 1956 etter opptak i NRK (G 1074). Variant av Hopparen.

• 161d: Førnesbrunen. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 39).

Springar

• 238: Prillaren. Skriven ned av Arne Bjørndal 1911 (B 131). Slåtten er etter Knut Dale, som hadde han frå Håvard Gibøen. Han er og skriven ned av Johan Halvorsen. Prille = trille.

• 269: Lure-slåtten. Skriven ned av Eivind Groven 1946 (G 706). Slåtten er etter Halvor Flatland, som ein gong spela denne medan han sat i høgsæte. Dei som lydde på, totte han såg så lur ut. Slåtten er og kalla Høgsætebenken.

• 275: Springar. Haugerud skreiv ned slåtten sjølv (unummerert). Eivind Groven har sidan skrive ut slåtten etter Haugerud sin kladd.

• 276: Springar. Haugerud 106. Reinskriven av Eivind Groven.

• 277: Springar. Skriven ned av Haugerud, reinskriven av Groven.

• 278: Springar. Haugerud 142. Han har truleg laga slåtten sjølv. Reinskriven av Eivind Groven.

• 279: Bolkoen. Skriven ned av Henrik Gjellesvik. Namnet er etter Per Bulko, spelemann frå Voss. Minner mykje om springaren Store-Dekken frå Hallingdal.

• 297: Myllarspringaren. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1374). Første taket er ikkje ulikt opninga på Myllargutens minne (nr 298).

• 298: Myllargutens minne. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1342). Haugerud lærte slåtten av Olav Flatland før denne reiste til Amerika i 1890. Olav var bror av Hans Flatland, som hadde vore mykje i lag med Myllarguten.

• 343: Kolsrudspringar. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1367). Haugerud hadde slåtten etter Anund Haugan frå Heddal. Slåtten er knytt til spelemannen Ole Kolsrud frå Heddal.

• 344: Leikarvollbekken. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1377). Haugerud har dikta slåtten. Opninga minner noko om springaren Saltevju. Leikarvollbekken rann ikkje langt frå garden der Haugerud budde.

• 345: Jørånnatten. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1378). Haugerud har laga slåtten. Jørånnatten er ein nut i Lifjell. Haugerud kom på slåtten medan han sat på bussen mellom Bø og Seljord. Springaren er rekna som eit godt konsertnummer.

• 375b: Sagafossen. Skriven ned av Eivind Groven 1936 etter grammofonplate (G 448). Variant a er etter Steingrim Haukjem. Namnet er etter spelemannen Halvor Sagafossen frå Heddal.

• 385a: Fossheimen. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 43). Fossheim var ein spelemann frå Flatdal, Telemark. Variant b er etter Gjermund Haugen.

• 413a: Lars Skotet. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1356). Lars Skotet var ein spelemann frå Kviteseid. Variant b er etter Kjetil Løndal.

• 417b: Myllargutens draum. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1372). Variant a er etter Ola Mosafinn, variant c (Fru Stenersen), etter Sevat Sataøen. Slåtten skal vera dikta av Myllarguten.

• 422c: Kvål`en. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 52). Haugerud hadde slåtten etter Høye Kvåle, som slåtten og er kalla opp etter. Variant a og b er kjende som Helge Treisk, og er skrivne opp etter Johannes Dale og Steingrim Haukjem. Slåtten skriv seg truleg frå Håvard Gibøen.

• 423c: Vesle-Signe. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1386). Slåtten er elles kjend som Gamle-Signe, og er mykje nytta i Numedal. Variant a er etter Steingrim Haukjem, og b etter Hellik Juveli. Slåttetona er svært kjend, og er nytta som melodigrunnlag til tekster av mellom anna Henrik Wergeland og Margrethe Munthe.

• 425a: Eskvammen. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1353). Eskvammen er ein plass i Fyresdal. Slåtten er elles kjend som Traskjen, eit oppnamn på spelemannen Olav Napper frå Fyresdal. Variant b er etter Steingrim Haukjem, variant c etter Olav Groven.

• 427c: Lars Målar. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1354). Lars Målar var frå Lårdal, og var elles kjend som Lars Lofthus. Variant a og b er etter Gunnulv Borgen og Halvor Borgen. Halvor Borgen hadde forma si frå Haugerud. Haugerud har truleg slåtten etter Tarjei Tvigyva.

• 432b: Gullfakse. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1341). Variant a etter Olav R. Berge, variant c etter Hølje Landsverk, Tuddal. Dette er ein myllarspringar med opphav i Hardanger.

• 437b: Guro Lomodden. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1355). Haugerud hadde slåtten etter Leiv Sandsdalen, Seljord. Garden Lomodden ligg attmed Seljordsvatnet. Variant a er etter Sevat Sataøen, og er kjend som Ikkje sutra e og ikkje gret e. Variant c er etter Johannes Dale (etter Tor Rønningen).

• 440b: Springar. Skriven ned av Eivind Groven 1939 etter opptak i NRK (G 2). Slåtten kjem noko inn på Kjosespringaren. Variant a er etter Gregar Nordbø, og variant c etter Johannes Dale. Slåtten skriv seg vel helst frå Knut Dale.

• 445c: Fossegrimen. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1370). Anders S. Kjerland meinte at Haugerud hadde lært slåtten av Ola Mosafinn (445a). Seinare bygde Haugerud slåtten ut. Haugerud kalla slåtten "Fossegrimen etter Ola Mosafinn".

• 446a: Springar frå Bø. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1384). Slåtten skriv seg venteleg frå Lars Fykerud. Variant b er etter Olav Groven, og c etter Gunnulv Borgen.

• 453a: Bøspringar etter Slåttedølen. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1349). Slåttenamnet er etter spelemannen Johannes Slåttedølen frå Bø. Slåtten har mykje sams med springaren Asle Myro.

• 455c: Gauken. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1369). Slåttenamnet skriv seg frå dei to første tonene i slåtten, som let som gauksong. Variant a er etter Olav Groven, b etter Hans Omland.

• 462c: Smedalsspringar. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1358). Haugerud hadde slåtten etter Harald Smedal frå Seljord. Variant av Knivane.

• 468d: Bokkospringar. Skriven ned av Eivind Groven 1939 (G 46). Slåtten har namn etter spelemannen Øystein Bokko frå Tinn. Slåtten er gamal i Tinn, og var nytta av Knut Lurås.

• 470b: Falkeriset. Skriven ned av Eivind Groven 1939 (G 49). Arne Bjørndal skreiv opp nærskylde former etter Gunnulv Borgen og Eilev Smedal. Dette er opphavleg ein gibø-slått.

• 471a: Flatlandsspringaren. Skriven ned av Eivind Groven 1921 (G 472). Namnet er etter spelemannen Halvor Flatland frå Bø.

• 471b: Flatlandsspringaren. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1376). Denne innspelinga vart gjort om lag tjue år etter 471a. Eit godt døme på korleis ein spelemann byggjer om ein slått i løpet av livet. Haugerud har her lagt til eit tak frå Kjosespringaren.

• 472e: Den runde slåtten. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1363). Slåtten er kalla slik av di han går i ring utan tydeleg slutt. To variantar av slåtten er frå Voss, resten frå Telemark.

• 475c: Flatland-Sønnstaulen. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1382). Slåtten er for det meste kalla Sønnstaulen, stundom Kjosen. Slåtten skriv seg frå Knut Brynjulvsson Sønnstaulen, son av Brynjulv Olsson. Kjosen er Jon Kjos.

• 482c: Sevle`n. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1350). Slåtten er kalla opp etter lausdansaren Ola Olsson Sevle. Slåtten er rekna å vera etter Lars Fykerud og far hans, gamle Hans Fykerud. Slåtten finst berre registrert i Telemark.

• 486a: Bokkoen. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1360). Slåtten er truleg etter Knut Dale. Varianten står i lag med b etter Kjetil Løndal og c etter Johannes Dale. Variant d er etter Nils Brakvatn.

• 496d: Systerslått. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1388). Slåtten er venteleg etter Knut Dale. Knytt til Kivlemøyane. Understilt F-C-A-E.

• 497a: Leikanruden. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1954 (G 1217). Haugerud hadde slåtten etter Einar Høydal frå Seljord. Namnet er knytt til spelemannen Svein Leikanrud. Slåtten er etter Svein K. Løndal, men ein variant, Skuslen, er skriven opp frå Hallingdal (Variantane d og e). Det finst og ei form frå Hardanger, Bulkospringar etter Anders Kjerland.

• 498f: Folkedalen. Skriven ned av Eivind Groven 1939 (G 5). Slenger noko inn på Ondelåna. Slåtten er elles kalla Guro Lomodden eller Sauaren. Myllarguten skal ha fått slåtten frå Ole Sekse i Hardanger.

• 499c: Siklebekken. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1343). Slåtten skal vera forma ut av Myllarguten. Han er sett saman av fleire eldre slåttar.

• 500c: Tjugedalaren. Skriven ned av Eivind Groven 1939 (G 34). Slåtten er knytt til Myllarguten. Haugerudforma er ikkje svært ulik Kjetil Løndal si.

• 502g: Springar etter Flatland. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1365). Slåtten er elles kjend som Jenta ned med strondi. Slåttenamnet er etter Halvor Flatland.

• 505g: Gaute Navarsgard. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1364]]. Slåtten er ein variant av Vesle Kari Rud, som og er spela i Hallingdal og Valdres.

• 508a: Nordlendingen. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1381). Ein nordlending er telemaksnemne på ein vestlending.

• 508b: Ragnhild Hægard. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1361). Ein variant, Kjepphesten, er skriven opp etter Ola Mosafinn.

• 509b: Gurosonen (Blomhaugjen). Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1351). Gurosonen er kjempekaren Thorbjørn Fjeldstul frå Hjartdal. Variant av Gamle Gulbrand.

• 512b: Sagafossen frå Bø. Skriven ned av Eivind Groven 1939 (G 50). Namnet er etter spelemannen Halvor Sagafossen frå Heddal. I Hardanger heiter slåtten Kvednaslåtten.

• 513d: Bøheringen. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1371). Slåtten er i tradisjon etter Jon Kjos.

• 514a: Rokketuppen. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1375). Variant av Tukthusen.

• 516b: Myllarspringar. Skriven ned av Eivind Groven etter opptak 1961 (G 1385). Haugerud hadde slåtten etter Halvor Flatland og Anders Lia frå Bø. Desse hadde han frå Myllarguten. Variant av Grimeliden.

• 518d: Kolsruden. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1373). Haugerud hadde og ein variant av slåtten han kalla Lite morosam.

• 519i: Liten Vritestubb. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1387). I 1898 var Haugerud innlagt på Tonsåsen sanatorium i Etnedal. Her lærte han slåtten (ein variant av Veksaren) av ein spelemann frå Valdres. Då han kom heim att, lærte fleire andre slåtten av di han var lett å hugse. Haugerud fekk då høyre han tidt og ofte, og vart lei av han. Sidan bygde han slåtten om, slik at han skulle vera verre å lære. Ein vritestubb er ein vanskeleg stubb.

• 523i: Ved Hestekåsbekken. Skriven ned av Eivind Groven 1959 etter minne (G 1141).

• 616: Springar etter Håvard Gibøen. Skriven ned av Eivind Groven 1960 (G 1006).